DNEVNIK ZABLUDA
Piše Slobodan Maldini
ADVOKATSKO I DRŽAVNO PLANIRANJE
Savremeno urbanističko planiranje kod nas sve manje vode
urbanisti - planeri. Ovo područje prostornog i društvenog razvoja polako ali
neminovno izmiče iz ruku arhitektonske struke i prelazi u sferu prava i politike. Zbog čega je tako i koji su
uzroci ovoj pojavi?
Advokatsko planiranje je preuzimanje koncepta advokatskog
zastupništva direktno iz pravne prakse i njegovo primenjivanje na polju
urbanizma. Ovaj način urbanističkog planiranja prvi put je nastao u SAD-u, a
koncepciju je prvi predstavio planer Pol Davidov 1965. Osnovna ideja zasnovana
je na stavu da zadatak urbanističkog planera nije samo da projektuje urbanu
zajednicu već i da zastupa posebnu interesnu grupu stanovnika ili investitora
na način kao što to čine advokati, zastupajući svoje klijente na sudu. Advokatsko
planiranje razvijeno je 1970-tih kada su advokatske grupe počele da preuzimaju
uloge urbanističkih planera. Vrlo brzo pokazala se politička priroda
urbanističkog planiranja i arhitekture. Mnogi advokatski planeri, poput Roberta
Gudmana smatrali su da je pozitivna urbana akcija jedino moguća putem
radikalnih političkih promena.
Današnje urbanističko planiranje prvenstveno uzima u
obzir pluralističke ciljeve politike i investitorskih interesnih grupa, a tek potom
i socijalne interese stanovništva. Svrha urbanističkog planiranja kod nas nije
ista kao nekad. Ono je danas višeslojno i uključuje zahteve moćnih investitora,
potrebe države za novcem i napore vlasti da zaposli stanovništvo na realizaciji
plana i na taj način obezbedi kratkoročni socijalni mir. U ovakvim okolnostima,
teško je govoriti o kvalitativnim ciljevima urbanističkog planiranja:
obezbeđenju humane urbane sredine koja će biti planirana po meri stanovnika na
takav način da zadovolji njihove potrebe. Danas stanovnici novoplanirane urbane
sredine nisu prioritetni činioci urbanističkog plana, već su sredstvo njegovog
ostvarenja. Dominantni ciljevi budućeg plana su plasman kapitala bogatih
investitora i njihov profit. Potom nastupaju interesi države, koja ima cilj da
obezbedi sredstva za popunjavanje budžeta, da zaposli stanovništvo tokom urbane
izgradnje i na kraju da ubire prihod iz novonastale imovine.
Ovako shvaćeno urbano planiranje nema potrebu za
arhitektom-urbanistom. Štaviše, on je u ovom procesu samo smetnja - karika koja
koči realizaciju plana svojim analitičkim i kritičkim stavom i namerom da
proces urbanističkog planiranja realizuje na najkvalitetniji način. Upravo u
ovakvom stavu urbaniste krije se njegova nepoželjnost i reaktivnost u procesu
urbanističkog planiranja. Država nema vremena da se bavi analizama i mogućim
modelima urbanog razvoja. Jer, prioriteti države i investitora su drugi:
aktiviranje dostupnog kapitala odmah i brza realizacija koja će u najkraćem
roku dovesti do prvih rezultata.
No comments:
Post a Comment