Dnevnik zabluda
Urbane metastaze
Piše Slobodan Maldini
Nedavno je jedan mladi arhitekta, opisujući izgradnju
novog tržnog centra na okretnici trolejbusa u Rajićevoj ulici, upotrebio
slikoviti izraz "urbane metastaze". Ovim nazivom opisao je novonastalo
stanje u urbanizmu istorijskog jezgra grada, neposredno uz Kalemegdansku
tvrđavu, gde je infiltriran mega tržni centar. Ovaj projekat, koji je
decenijama čekao na realizaciju, privodi se kraju izazivajući sumnje i
negodovanje arhitekata. Ali, zašto se neki predstavnici arhitektonske struke
svrstavaju u grupu kritičara ovog i sličnih mikrourbanističkih arhitektonskih
koncepata?
Izgradnja tržnih centara u našim gradovima trebalo bi da
zadovolji narasle potrebe stanovništva za komercijalnim trgovačkim mestima.
Odavno kod nas postoji navika da stanovništvo radije obilazi prodavnice, nego
da ide u galerije, muzeje i pozorišta. Ako su naši preci odlazili u crkve, gde
bi pokušali da zadovolje svoje duhovne potrebe, naša deca rado posećuju tržne
centre, provodeći vreme u njihovim komercijalnim sadržajima. Međutim, iako su
mnogi novosagrađeni arhitektonski objekti u starom gradskom jezgru već zamenili
istorijske kulturne sadržaje, krajnje je neobično da ovaj novokomponovani
šoping mol iz korena menja kulturnu sliku grada u bukvalnom smislu, zato što je
podignut na lokaciji gradskog kulturnog i istorijskog središta. Umesto čuvanja
i negovanja kulturne tradicije dela Beograda koji treba s ponosom da nosi naziv
grada-muzeja, beogradski urbanisti su otvorili još jednu u dugom nizu svojevrsnih
urbanih metastaza, koje razaraju i uništavaju istorijski i kulturno vredno
gradsko tkivo. Ali, šta je istorijski vredno na prostoru bivše Kalemegdanske trolejbuske
okretnice?
Na lokaciji novosagrađenog tržnog centra, koja je "pod
zaštitom i ima status prostora od posebnog značaja", nalazi se vredan
istorijski muzej grada na otvorenom. Na
tom području nalaze se ostaci bedema atičkog kastruma, sa izvanrednom gradskom
kapijom. U prostoru tvrđavskog rova počinjala je zona rimskog grada Singidunuma,
a na lokalitetu se i danas nalaze brojni artefakti neprocenjive vrednosti. U novijoj istoriji, na ovom mestu je
podignut autentičan muzej arhitekture grada. Prošlih vekova tu su sagrađena
najznačajnija srpska arhitektonska zdanja. U Knez Mihailovoj: hotel
"Srpska kruna", Kuća Stojanovića, Kuća Mihaila Pavlovića, "Grčka
kraljica", Kuća Hrisante Kumanudi, Spasićeva zadužbina. U ulici Kralja
Petra: trgovačka kuća Arona Levija, "Zgrada sa zelenim pločicama"
građena za trgovca Stamenkovića. U Uzun Mirkovoj: hotel "Srpski kralj" (na slici, srušen), zgrada
Beogradske realke - kuća C. Rajovića, kuća Ž. Barlovca. U Pariskoj ulici: kuća
Marka Stojanovića... Ne postoji u Srbiji gradsko jezgro sa sličnom
koncentracijom istorijskog sadržaja. Odnedavno, ovaj muzej na otvorenom nalazi se
u sastavu šoping centra.
No comments:
Post a Comment