Dnevnik zabluda
Žene u arhitekturi
Piše Slobodan Maldini
U nedavno objavljenom intervjuu, poznata danska
arhitektkinja Dorte Mandrup zalaže se za zaustavljanje trenda promovisanja "žena
arhitekata" kroz izložbe ili izdvojene liste zaslužnih osoba. Ovim putem,
smatra ona, sve je učestalije unižavanje vrednosti ženskog pola i karakterisanje
žena kao građana druge klase. Napominjući da ne postoji pojam "muškog
arhitekte", danska arhitektkinja naglašava: "ja nisam ženski
arhitekta, već sam arhitekta!" I pored ovakvih stavova, često isticanih među
poznatim svetskim arhitektkinjama, nedavno je u Beogradu osnovana nova
strukovna organizacija u arhitekturi. Prepoznavši zajedničke teme ali i
probleme u društvu, dvadeset četiri arhitektkinje udružile su se i formirale Žad
- Žensko arhitektonsko društvo.
Činjenica je
da su žene nedovoljno zastupljene u srpskim intelektualnim krugovima. Tokom
duge istorije Srpske akademije nauka i umetnosti nije bilo ženskog predstavnika
arhitektonske struke. Štaviše, u periodu tri decenije, do pre nekoliko godina,
arhitekte je među 250 akademika predstavljao samo jedan - Ivan Antić. Do sada
je samo jedna žena bila rektor Beogradskog univerziteta, a nikada dekan na
Arhitektonskom fakultetu. Ali, postoje primeri poznatih i uspešnih žena
arhitekata u srpskoj istoriji.
Emancipaciji
srpske arhitekture doprinela je Jelisaveta Načić. Studije arhitekture završila je
1900. na Tehničkom fakultetu u Beogradu, postavši prva žena arhitekta u Srbiji.
Ostvarila je plodnu karijeru izgradivši veliki broj značajnih arhitektonskih
objekata, među kojima prvu srpsku bolnicu za tuberkulozne bolesnike na Vračaru
i crkvu Aleksandra Nevskog na Dorćolu. Jovanka Bončić - Katerinić rođena je u
Nišu. Nakon sedam semestara studija na Univerzitetu u Beogradu, diplomirala je 1913.
na Višoj tehničkoj školi u Darmštatu, postavši 13 godina posle Načićeve prva
žena u istoriji Nemačke koja je stekla diplomu
inženjera.
Nauprot
nekadašnjim slavnim arhitektkinjama, neke predstavnice arhitektonske struke danas
ističu da su profesionalno "zapostavljene". Predsednica Ženskog
arhitektonskog društva Eva Vaništa Lazarević poznatija je kao zastupnica interesa
stranih preduzimača i ćerka čuvenog slikara, nego kao profesorka Arhitektonskog
fakulteta u Beogradu. Druga članica ovog društva, Vesna Cagić Milošević, ćerka
profesora beogradskog Arhitektonskog fakulteta, danas je nedovoljno poznata na
mestu profesora istog fakulteta. Možda je najveći trag ostavila kao predsednica
Društva arhitekata Beograda kada je nedavno potpisala Program Urbanističkog
konkursa dela Makiškog polja, prema kojem je predviđena izgradnja monstruoznih 856.800
m2 stambenih zgrada na prostoru gde prema važećem planu nije predviđena
stambena gradnja. Sa ukupno 4 miliona kvadratnih metara izgrađene površine,
biće to novi "Beograd na vodi", čak dva puta veći od svog prethodnika!
Na
fotografiji: Jovanka Bončić Katerinić na naslovnoj strani Berlinskih
ilustrovanih novina, 1913.
No comments:
Post a Comment