Mercedes, Trabant i Jugo, Večernje novosti, 5. mart 2106.

Dnevnik zabluda

Mercedes,Trabant i Jugo

Piše Slobodan Maldini

Iako je svet verovao da će rušenjem Berlinskog zida 1989. prestati era hladnog rata, to se nije dogodilo. Godine 1990. Nemačka Demokratska republika, razvijana pod ruskom kapom iza Berlinskog zida kao antifašističkog bedema, ujedinila se sa Saveznom Republikom Nemačkom. Iza dve Nemačke ostali su simboli dva društvena sistema: Mercedes u Zapadnoj i Trabant u Istočnoj Nemačkoj. Mercedes je simbol progresa nacije. On je velik, udoban, pouzdan, trajan. Mercedes juri velikim brzinama i pruža komfor. Iako nije tehnološki na nivou Mercedesa, Trabant je automobil koji je obeležio epohu. Njegov slabašni dvotaktni motor proizvodio je veliku količinu izduvnih gasova, a karoserija načinjena od plastike bila je predmet podsmevanja. Napušten kao zastareo koncept,Trabant je danas deo istorije, a Mercedes je jedan od najuspešnijih svetskih brendova. Međutim, kakvo je iskustvo naše zemlje na tom planu?

Nedavno je 3.000 zaposlenih u kompaniji Fijat Krajsler automobili Srbija poslato na plaćeno odsustvo. Bez obzira na državne subvencije, zbog nepostojanja tržišta prodaja novog modela "500 L" je pala, a budućnost fabrike je neizvesna. Danas smo suočeni sa pretnjom gašenja fabrike koja je odigrala najznačajniju ulogu u srpskom dizajnu.

Eru socijalizma kod nas obeležila je proizvodnja popularnog automobila iz Kragujevca, čuvenog Juga. Poznat po niskoj ceni, lošoj izradi, zastarelom dizajnu, taj mali automobil bio je ikona svoga doba. Svoju slavu preneo je i u SAD, gde je masovno prodavan pa čak i poklanjan kupcima skupljih automobila. Jugo je osvojio i Holivud, a danas postoje brojni klubovi njegovih obožavalaca. Danas postaje jasno da smo se prerano odrekli ovog malog ali praktičnog automobila - paradigme našeg društva. Za razliku od Mercedesa koji košta koliko i kuća u Srbiji, Jugo je bio dostupan svim slojevima stanovništva. Bio je jeftin, lak za održavanje, sa rezervnim delovima koji su po ceni već od nekoliko pakli cigareta bili dostupni na svakom koraku. Neprilagođen našim neravnim drumovima, Mercedes je simbol skorojevića, dostupan samo malobrojnima. Većina stanovništva u Srbiji vozi novokupljene automobile uvezene sa auto otpada na Zapadu, a malobrojni plaćaju i pola plate za lizing Zapadnim bankama.

Cilj mnogih društava je da postanu bogata. Međutim, da li je toliko važno biti bogat i da li bogatstvo istovremeno znači i sreću? U našem slučaju, težnja prema bogatstvu je očigledan gubitak sreće, jer je povezana sa faustovskom dramom "pravljenja pakta sa Đavolom". U želji da postanemo bogato društvo prepuštamo bogatima svoje stručnjake, prirodne resurse, teritoriju, kulturu, istoriju, suverenitet. Danas kupujemo u stranim marketima, hranimo se sa domaćih polja čiji su vlasnici stranci, vozimo strane automobile, radimo u stranim kompanijama, usvajamo strane, nametnute zakone...