Slobodan Maldini: NATO i arhitektura

Dnevnik zabluda

NATO i arhitektura

Piše Slobodan Maldini

Nedavno je donesen Zakon o potvrdi Sporazuma Vlade Srbije i NATO o saradnji u oblasti logističke podrške. Zakon je donet u vreme kada na globalnoj sceni Rusija jača svoj uticaj i vojno prisustvo na Bliskom Istoku i okreće se Srbiji kao jedinom preostalom savezniku u Istočnoj Evropi. Na osnovu ovog Sporazuma, pripadnici NATO snaga dobili su diplomatski imunitet, pristup svim državnim, vojnim i privatnim objektima, oslobođenje od poreza i carina. Zakon je opravdan potrebom zaštite preostalih Srba na Kosovu. Tamo su Srbi etnički očišćeni za vreme NATO agresije 1999., kada su snage ove vojne alijanse bombardovale Srbiju. Agresija je okončana Kumanovskim sporazumom, potpisanim u mestu poznatom po istorijskoj Kumanovskoj bici, gde je srpska vojska 1912. porazila Tursku armiju i time označila kraj turske vladavine na Balkanu. Tokom razaranja Srbije od NATO snaga poginulo je više od 2.500, a ranjeno oko 12.500 ljudi.

Nakon NATO agresije, SAD su na Kosovu izgradile kamp Bondstil, najznačajniju i najsavremeniju vojnu bazu u Jugoistočnoj Evropi. Nakon što su napustili kompleks zgrada Ambasade u centru Beograda, Amerikanci su na mestu gde su u bombardovanju srušili zgradu Maršalata Vojske Jugoslavije na Dedinju, sagradili najmoćniji obaveštajni centar na Balkanu. Uz centar nalaze se i kasarna za američke marince, skladišta i radionice.

Usled NATO bombardovanja, arhitektonski fond u Srbiji doživeo je neverovatna razaranja. U bombardovanju su uništene: infrastruktura, privredni objekti, škole, zdravstvene ustanove, medijske kuće, spomenici kulture. Srušena su 44 mosta, više od 150 objekata visokogradnje - stambenih i javnih objekata, ne računajući privatne zgrade i kuće, i dr. Spomenuću samo neka poznatija, istorijski vredna arhitektonska dela.  U Beogradu su stradali monumentalni objekti najznačajnijih srpskih arhitekata: Palata Vlade Srbije Nikolaja Krasnova, zgrada Generalštaba Nikole Dobrovića, Zgrada komande vazduhoplovstva Dragiše Brašovana, zgrada Ministarstva unutrašnjih poslova Ivana Antića, televizijski toranj na Avali Uglješe Bogunovića i Slobodana Janjića, Palata društveno političkih organizacija Mihaila Jankovića, Hotel "Jugoslavija" arhitekata Mladena Kauzlarića, Lavoslava Horvata i Kazimira Ostrogovića i mnogi drugi. Kakvo je stanje ovih arhitektonskih objekata danas? Zgrada Generalštaba, iako zaštićen spomenik kulture, nalazi se u procesu rušenja. Zgrada komande  vazduhoplovstva  rekonstruisana je po originalnim planovima. Avalski toranj  je ponovo izgrađen. Zgrade Ministarstva unutrašnjih poslova i hotel "Jugoslavija" i dalje čekaju na konačno arhitektonsko rešenje. Nanetu a nenaplaćenu štetu koju je zemlja pretrpela mnogi analitičari procenjuju u visini trocifrenih iznosa milijardi dolara. Do danas, za ovu agresiju nijedan predstavnik NATO pakta nije odgovarao.