Slobodan Maldini: Seobe, Večernje novosti, 10. oktobar 2015.

Dnevnik zabluda

Seobe

Piše Slobodan Maldini

Svedoci smo velikih demografskih promena na evropskom tlu. Usled ratnih razaranja i opšte nestabilnosti u zemljama Bliskog istoka a naročito u Siriji, migrantski talas je zapljusnuo Evropu. Proteklih dana kroz našu zemlju prošlo je više od 200.000 izbeglica koji su se uputili prema Nemačkoj i drugim visoko razvijenim zemljama severa Evrope. I dok naši susedi podižu barijere i zatvaraju granice, Srbija se trudi da migrantima bar ne otežava prolaz kroz našu zemlju. Međutim, zbog čega se Srbija toliko razlikuje od drugih zemalja u okruženju o udnosu prema migrantima?

U svojoj prošlosti, Srbi su mnogo puta doživeli da budu migranti. U novijoj istoriji, prva Velika seoba Srba odigrala se 1690. godine. Tokom Velikog bečkog rata, kada je austrijska vojska oslobodila Ugarsku i Srbiju od Turaka, Srbi su se priključili austrijskoj vojsci. Ali, kada se austrijska vojska povukla iz Srbije, zajedno sa njom usledila je migracija Srba sa teritorije pod upravom Osmalija. Pod Pećkim patrijarhom Arsenijem III Čarnojevićem oko 37.000 srpskih porodica prešlo je u Austriju. Tada je u Srbiji opustelo oko 360 sela. Srbima u Austriji odobrena je crkveno-školska autonomija i dozvoljeno im je da se nasele sve do Budima i Komorana. Nakon što je Turska povratila izgubljene teritorije u Srbiji, Srbi su 1740. na čelu sa patrijarhom Arsenijem IV Jovanovićem krenuli u drugu seobu u Austriju. Posledice seoba su pustošenje srpskih naselja u centralnoj Srbiji i na Kosovu i Metohiji i trajno naseljavanje našeg stanovništva na području današnje Mađarske i Vojvodine. Srbi koji su u ove krajeve došli pod pritiskom Turaka podigli su i obnovili brojne srpske manastire i crkve na prostoru Vojvodine, Slavonije, čak i u severnoj Mađarskoj.  Po doseljenju Srba u Vojvodinu, ubrzo je formirana građanska klasa koja je živela novim, građanskim stilom života. U to vreme grade se brojne svetovne javne zgrade: magistrati i gradske palate, škole i kulturne institucije. U isto vreme, zbog odliva stanovništva broj srpskog življa na Kosovu i Metohiji se drastično smanjio, a Albanci iz planinskih područja Malesije spuštaju se u plodne doline Metohije u kojima su do tada živeli Srbi. Nakon migracija, srpski etnički centar se seli iz starih područja Raške, Stare Srbije i Kosova i Metohije u Vojvodinu, a kasnije i u Šumadiju.

Za vreme Dugog svetskog rata, Srbija je bila utočište brojnim Srbima preko Drine, ali i Hrvatima, Muslimanima i drugim narodnostima. U kolonizaciji posle Drugog svetskog rata u Vojvodinu je doseljeno oko 250.000 Srba sa područja Bosne i Hercegovine i Hrvatske. Oni su se nastanili u 114 vojvođanskih gradova i sela. Krajem devedesetih, Srbija je imala više od milion novoregistrovanih izbeglica u 640 kolektivnih centara. Samo tokom operacije "Oluja" iz Hrvatske je u Srbiju 1995. izbeglo za nekoliko dana 250.000 Srba.