Slobodan Maldini: Minimalizam u arhitekturi, "Večernje novosti", 22. februar 2014.

DNEVNIK ZABLUDA

Piše Slobodan Maldini

MINIMALIZAM U ARHITEKTURI

Minimalizam je stav u arhitekturi da se najmanjom mogućom upotrebom elemenata arhitektonske kompozicije i materijala postižu maksimalni kompozicioni i estetski efekti. Suštinu minimalizma čine oštrina primarnih elemenata (linija, ivica, površina i sl.) i suptilne teksture i boje. Nastavak je i proizvod modernističkog i ranijih stilova, kao što su počeci pokreta arts end krafts. Začeci minimalizma su u radovima Vilijama Morisa (1834–1896) koji je utemeljio modernističke principe i u dizajn uneo „totalan umetnički rad“. Ipak, za minimalizam kakav se održao do danas, najzaslužniji je Ludvig Mis van der Roe (1886–1969), najznačajniji predstavnik tog stila u arhitekturi. Njegov minimalistički kredo manje je više primenjen je u dizajnu kroz reduktivističke tendencije. U nameri da ostvari ekstremnu jednostavnost, nastojao je da maksimalizuje osećanje protoka prostora među zonama u enterijeru, kao i povezanost spoljašnjeg i unutrašnjeg prostora. To se vidi u Paviljonu u Barseloni (1929) i u kući Farnsvort u Planou, SAD (1945–1951). U oba primera, redukovanje detalja nije lični čin već izraz sjedinjenja arhitekture i prirode. Promena u interpretaciji stila dogodila se kad su minimalizam kao stav prihvatile mnoge arhitekte u svetu: Tadao Ando, Antoan Predok, Džon Pauson (objavio 1998. knjigu Minimalizam), Alberto Kampo Baeca i dr., koji su tražili ravnotežu između arhitekture i prirode kroz strogu jednostavnost forme, površine i detalja.

U savremenoj srpskoj arhitekturi minimalizam je prisutan u radovima vrlo malog broja autora. Njihovi radovi nastali su prvenstveno kao individualan estetski pristup, a potom i kao likovni stav autora, prihvaćen od investitora. Izražajan enterijer na ivici između minimalizma i Libeskindovog manira ostvario je Stevan Žutić na projektu salona nameštaja Kamerih u Baru (2010). Prefinjenom upotrebom sirovih materijala i ogoljenih oblika ostvario je atraktivan prostor. Među retkim delima minimalističkog izraza je "Kuća na ravnom bregu" u Mokrinu (2011) grupe arhitekata "Autori" iz Beograda. Ova prva od pet planiranih kuća na imanju ima odnos prema arhitektonskoj baštini kroz jednostavnu geometriju i strukturu. Porodična kuća "L" Branislava Mitrovića, Ognjena Krašne i Jelene Perović (2012, na slici) je izvanredan primer minimalističke arhitekture. Svedene osnove, prečišćene arhitekture do nivoa osnovnih geometrijskih oblika, ova kuća predstavlja smelo arhitektonsko rešenje koje suprotstavlja dva ekstrema: zatvoren atrijumski prostor i koncept otvaranja prema prirodnoj okolini, odnosno, "uvođenje" prirode u unutrašnjost arhitektonskog objekta. Projektanti su upotrebili samo tri osnovna graditeljska materijala: beton, staklo i keramiku. Kuća izražava minimalistički koncept koji arh. Mitrović objašnjava kao: svođenje, svođenje i svođenje.