Dnevnik zabluda
Rusi i mi
Piše Slobodan Maldini
Nedavno su u Beogradu održani Dani Moskve, maniifestacija
koja ima za cilj približavanje srpskog i ruskog naroda na poljima kulture i
privrede. Tim povodom, Beograd je dobio ulicu ruskog arhitekte stila akademskog
istorizma Nikolaja Krasnova, koji je nakon Oktobarske revolucije emigrirao iz
Rusije i doselio se u Beograd, gde je bio istaknut graditelj. Ovi događaji su
dobar povod da se podsetimo istorije rusko-srpskih kulturnih odnosa.
Rusija odavno ima ključnu ulogu na Balkanu. Nakon što su
Turci 1688. godine spalili i napustili Sremske Karlovce, potpisan je 1699.
godine Karlovački mir. Turska je posebno potpisala mir sa Rusijom u trajanju
dve godine. Time je nastupila era
ruskog uticaja na prostoru Vojne Krajine. Već 1726. u Sremskim Karlovcima
otvorena je škola u kojoj je učitelj Rus Maksim Suvorov. 1733. tu dolaze
profesori iz Rusije, sa Emanuelom Kozačinskim na čelu. Prvu slikarsku školu
vodio je ruski slikar Jov Vasilijevič, kojeg je Arsenije IV Šakabenta doveo iz
Rusije. Tokom 18. i početkom 19. veka u Vojvodini i srpskoj dijaspori
Habzburške monarhije u dominantnoj upotrebi kod građanske klase je
slavenosrpski jezik, veoma sličan ruskom. Početkom 19. veka pisac i naučnik Atanasije
Stojković iz Rume postaje profesor na novootvorenom univerzitetu u Harkovu. Uz
Gligorija Trlajića, Savu Petrovića, Đorđa Koritara, pripada grupi učenih Srba
koje je carska Rusija pozvala da budu profesori na tom univerzitetu.
Nakon poraza
Napoleona, Rusija je stekla izuzetno dobar položaj u Evropi i postala poštovana
sila, što joj je omogućilo da uključi Srbiju u sve dogovore koje je sklapala sa
Osmanskim carstvom. Podržavan od Rusije, knez Miloš Obrenović se izborio za Hatišerife,
temeljne dokumente o autonomiji Srbije pod turskom vlašću koji su garantovali:
slobodu veroispovesti, izbor starešina, nezavisnu upravu i dr, što je doprinelo
oslobađanju Srba.
Posle
Oktobarske revolucije, u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca stiglo je više od
50.000 ruskih izbeglica. Zahvaljujući kralju Aleksandru I Karađorđeviću,
zagovorniku ideje panslavizma, zaštitniku i dobročinitelju ruske emigracije, na
kulturološkoj mapi Kraljevine SHS zabeležena su imena čak 400 arhitekata,
slikara, vajara, umetnika primenjenih umetnosti. Mnogi su u Srbiju stigli kao
već afirmisani stvaraoci, projektanti poznatih građevina u Moskvi i drugim
ruskim gradovima. Zaposlenje su odmah dobili u Ministarstvu građevine, u privatnim
tehničkim biroima, čak u upravi Dvora. Oni su promenili izgled Beograda
i načinili od njega prestonicu evropskog stila. Nakon završetka Drugog svetskog
rata i nastanka komunizma, mnoge Ruse zadesila je teška sudbina. Brojni ruski
umetnici nisu smeli da čekaju dolazak novih vlasti i odlučili su da posle Rusije
i Jugoslavije potraže neku treću zemlju za život, uglavnom u Južnoj ili Severnoj
Americi. (Na slici: Krasnov: Most kralja Aleksandra I)
No comments:
Post a Comment