Dnevnik zabluda
Arhitektura na ledu
Piše Slobodan Maldini
Već duže vreme na internetu je aktuelan video-zapis na
kojem mladi gradski arhitekta Beograda pogrešno tvrdi da je kompleks zgrada
Generalštaba projektovao Dragiša Brašovan. Ovo za mene i ne bi bila naročito
važna vest obzirom da mi je poznat nivo znanja jednog broja mladih arhitekata
koji sa fakulteta izlaze kao potpuni ignoranti, neupućeni čak i u osnove arhitekture. Međutim, ono što
je porazno je da takvo nepoznavanje arhitekture dolazi od prvog arhitekte Beograda.
Posebno, zato što se radi o najznačajnijem arhitektonskom objektu naše
prestonice, oko čijeg mogućeg rušenja se već nekoliko godina lome koplja i
uzburkava naša javnost. Nedovoljno poznavanje činjenica možda nije veliki
propust. Međutim, neupućenost u osnovne arhitektonske podatke od strane visokog
gradskog stručnjaka je krajnje zabrinjavajuća. Pritom, radi se o informaciji
koja se nalazi među pitanjima na prijemnom ispitu za upis na beogradski
Arhitektonski fakultet. Kao posledica, stvorena je duboka sumnja u
kompetentnost, ne samo mladog gradskog arhitekte, već i šire grupe
"stručnjaka" koji vode naše društvo. Ali, ko je autor kompleksa
Generalštaba?
Sa knjigama Nikole Dobrovića (1897-1967) upoznao sam se
još kao gimnazijalac, pre nego što sam upisao Arhitektonski fakultet. U vreme
sedamdesetih, bilo je to nezaobilazno štivo u opštem obrazovanju
srednjoškolaca. Autor zgrade Generalštaba, arhitekta Nikola Dobrović jedan je od
najčuvenijih srpskih i jugoslovenskih arhitekata 20. veka, profesor na
Arhitektonskom fakultetu u Beogradu. Studirao je arhitekturu u Budimpešti a
zatim u Pragu, gde je diplomirao. Nakon studija, živeo je u Dubrovniku, a za
vreme Drugog svetskog rata priključio se narodnooslobodilačkom pokretu. Posle
rata, 1945. radi kao direktor Urbanističkog zavoda NR Srbije, a potom kao glavni
arhitekta grada Beograda, zaslužan za planiranje i izgradnju Novog Beograda na prostoru
nekadašnje močvare. Kompleks zgrada Državnog sekretarijata narodne odbrane
(Generalštab) je najznačajniji objekat koji ima Beograd i ujedno najznačajnije
Dobrovićevo delo. Građen je od 1956. do 1963. godine na prostoru velike ulične
raskrsnice, kao organska i likovno definisana arhitektonska celina. U istoriji
naše arhitekture nema sličnog primera ovako progresivne arhitekture. Prema
arhitekti Mihajlu Mitroviću, ovaj kompleks je "prosto samleo parcijalni
urbanizam i izrastao u superioran prostorni stabilizator i likovnu potrebu
gradskog pejzaža". U bombardovanju NATO snaga 1999. kompleks je teško
oštećen, a zatim napušten. Čak i ovako razbijen, on uliva poštovanje i
divljenje. Danas arhitekate i političari polemišu oko zaštite i potrebe za
rušenjem ovog izvanrednog kulturnog dobra. I zbog svega toga, uznemiruje
saznanje da referentni predstavnik arhitekture u vlasti ne zna osnovne podatke
o njemu.
No comments:
Post a Comment