Slobodan Maldini: Kultura ispod tepiha, Večernje novosti, 25. jul 2015.

Dnevnik zabluda

Kultura ispod tepiha

Piše Slobodan Maldini

Na trasi rimskog puta koji je spajao istočni i zapadni deo Rimskog carstva, nedaleko od antičke Remezijane (današnje Bele Palanke), rodnog mesta svetog Nikite Remezijanskog, otkrivena je ranohrišćanska bazlika. Ova građevina je svedočanstvo samih početaka hrišćanske civilizacije na Balkanu. Obzirom da preko te lokacije prelazi trasa budućeg auto puta E80 koji vodi prema Bugarskoj, u toku gradnje ostaci ove bazilike biće zatrpani. Ta okolnost izazvala je burne reakcije arheologa koji zastupaju stav da kulturno blago ne treba zatrpavati i skrivati od očiju javnosti. Prema stručnjacima, cena izmeštanja autoputa ili bazilike mala je u odnosu na vrednost ovog kulturnog dobra. Iako bazilika nije upisana u listu nacionalnih kulturnih dobara, javnost se opredelila za stav da je ne treba zatrpavati. Zbog svega, na lokalitetu je održan i protest za spas kulturnog dobra. Međutim, problem sa bazilikom na lokalitetu Kladenčište kod Bele Palanke nije usamljen. Postoje brojni slučajevi kada se arheološki lokaliteti ispreče u realizaciji nekog graditeljskog projekta.

Tokom višegodišnjih prirema za izgradnju luksuznog tržnog centra na lokaciji u Rajićevoj ulici u Beogradu otkriveni su ostaci vojnog utvrđenja iz antičkog doba. Arheološko nalazište je sačuvano: pokretni arheološki materijal je obrađen i konzervisan, a ostali delovi arhitekture i ostaci ulice su delimično konzervisani i biće prezentovani posle završetka izgradnje. U Beogradu se prošle godine stručna javnost usprotivila nameri gradskih vlasti da se zbog gradnje podzemne garaže uništi arheološki lokalitet Studentskog parka, gde je bilo sedište rimskog foruma. Predloženo je da se sačuva površinski sloj zemlje dubine 4 metara u kom se nalaze arheološki ostaci.

Prošle zime arheolozi novosadskog Zavoda za zaštitu spomenika kulture radili su iskopavanja na groblju nekadašnje Svetojovanske crkve koje je pronađeno ispod kolovoza na Žitnom trgu. Groblje je otkriveno tokom radova na rekonstrukciji ulice Vojvode Bojovića u centru Novog Sada. Ovo groblje nastalo je u 18. veku, kada je sagrađena i Svetojovanska crkva. Godine 1921. bogomolja je srušena, ali je izvršena samo delimična ekshumacija grobova. Grobovi su popisani, a kosti izvađene i prebačene u zajedničku grobnicu.

Antički grad Sirmijum (na slici), jedna od četiri prestonice Rimskog carstva, nalazio se na prostoru Sremske Mitrovice. U Sirmijumu ili njegovoj okolini rođeno je 7 (po drugom mišljenju 10) vladara Rimskog carstva. Danas se taj arheološki lokalitet nalazi sakriven ispod temelja kuća. 1970-tih grupa arheologa sponzorisanih od vlade SAD ponudila je opštinskim vlastima Sremske Mitrovice da sagradi potpuno nov grad na drugoj lokaciji, da bi zauzvrat dobila dozvolu za iskopavanje Sirmijuma u celini. Ovu ponudu opštinska uprava nije ni razmatrala.