Dnevnik zabluda
Kultura na vodi
Piše Slobodan Maldini
Mnoge svetske prestonice nalaze se na obalama velikih
reka, jezera ili mora. Amsterdam je grad koji je nikao i razvija se na
kanalima, Sankt Peterburg i Venecija svoj razvoj zahvaljuju bogatstvu vodenih
površina, Berlin i Pariz svoj kulturni život vezali su za reke. Beograd je grad
na dve reke i kao takav ima izuzetan, retko povoljan geografski položaj. Vekovima je grad pokušavao da se približi
obalama i premesti jezgro uz reke.
Savamala je
beogradsko gradsko naselje južno od Kalemegdanske tvrđave i naselja Kosančićev
venac, duž desne obale reke Save. Prvobitno, ovim imenom nazivao se i
prostor Terazija, sve do Slavije i ulice Kneza Miloša. Danas se pod ovim imenom
podrazumeva prostor oko Karađorđeve ulice, pored obale Save. Prednosti ovog
dela grada rano je primetio knjaz Miloš izdavši naredbu da svi koji žele da se
na savskoj obali bave trgovinom, moraju tu i da se nasele. Ubrzo, država je tu
podigla dućane koje je besplatno
ponudila trgovcima. Smatra se da je knjaz Miloš bio prvi beogradski urbanista
koji je baš u Savamali želeo da izgradi novi srpski centar grada. Potencijale
Savamale primetio je i Luka Ćelović koji je, obogativši se, odlučio da se ne
seli u centar, već da centar grada dovede u Savamalu. Nakon Drugog svetskog
rata, ovaj deo grada gubi svoj urbani karakter.
Prednosti Savamale prvi su primetili umetnici. Prvi
pokušaj aktiviranja ovog gradskog područja načinjen je početkom 1980-tih, kada
su se pojedini članovi beogradskog udruženja arhitekata i umetnika
"Sintum" uselili u napušteno krilo
nekada prestižnog hotela "Bristol" u Karađorđevoj ulici (na slici). U
zapuštenom hotelu živeli su i radili mnogi naši poznati stvaraoci: Dušan Tešić,
Mustafa Musić, Milovan De Stil Marković. Prvu izložbu arhitektonskih projekata
u skvotiranom urušenom hotelu održala je grupa "MEČ" (u sastavu:
Musić, Maldini i Žutić) zajedno sa tadašnjim gradonačelnikom Beograda, Bogdanom
Bogdanovićem. Izložbu su tada videli i čuveni austrijski arhitekta Boris
Podreka i ikona svetske arhitekture Aldo Rosi. Pod nazivom "Reanimacija
Karađorđeve ulice" zajednica umetnika "Sintum" je 1984. u "Bristolu" organizovala
okupljanje stvaralaca. Na ovoj "najvećoj žurci svih vremena" bilo je
preko 1.000 srpskih umetnika. Predstavljena je nova buduća urbana scena
Savamale, koja će sadržati novoizgrađene hotele, šetališta uz reku, koncertne
dvorane, galerije, prodajne salone umetnina.
Danas se preko puta hotela "Bristol" nalazi
izložbena postavka - maketa budućeg Beograda na vodi. Međutim, to nije onaj
grad o kojem su maštali beogradski umetnici. Novi centar Beograda na vodi
osmislili su predstavnici biznisa i stranog kapitala. Njihov cilj nije podizanje
umetničkog, kulturnog jezgra grada, već profit. Nekadašnji učesnici kultune
revolucije Savamale danas su samo nemi posmatrači događanja u njoj.
No comments:
Post a Comment