Dnevnik zabluda
Zaboravljena nagrada
Piše Slobodan Maldini
Najstarija regionalna nagrada za arhitekturu bila je
jugoslovenska nagrada lista Borba. U saradnji sa Savezom arhitekata Jugoslavije
ustanovljena je 19. februara 1965, na godišnjicu kada je u Zagrebu 1922. štampan
prvi broj ovog nezavisnog dnevnog lista. Narednih decenija, nagrađivana su
najznačajnija arhitektonska ostvarenja na području nekadašnje Jugoslavije. Najbolji
izveden arhitektonski objekat predlagan je u svakoj od šest republika, a potom
je savezni žiri birao najznačajnije jugoslovensko arhitektonsko delo.
Prvobitno, nagrada nije sadržala novčani iznos, a nagrađeni projekti objavljivani
su u nedeljnom dodatku lista Borba.
Glavni i odgovorni urednik dnevnog lista Borba Manojlo
Vukotić, nekoliko uglednih srpskih arhitekata, sarajevski arhitekta Ivan Štraus
i zagrebački arhitekta i vajar Vjenceslav Rihter doneli su 1992. Odluku o
promeni načina izbora najznačajnijeg arhitektonskog dela koje će da bude
nagrađeno Borbinom nagradom. Te godine, promenjen je naziv nagrade i od tada se
raspisuje Autorski konkurs za najuspešnije arhitektonsko delo realizovano u
protekloj godini. Na konkursu su učestvovali arhitekti iz Bosne i Hercegovine,
Hrvatske, Makedonije, Crne Gore, Slovenije i Srbije, a uvedene su novčane
nagrade za izgrađen objekat i arhitektonski projekat. Među istaknutim
dobitnicima nagrade su imena velikana arhitekture Jugoslavije: Boris Magaš,
Živorad Janković, Stanko Mandić, Janez Lajovic, Stojan Maksimović, Aleksandar
Šaletić, Jahiel Finci, Zlatko Ugljen, Janez Kobe, Ivan Štraus, Branislav
Mitrović i mnogi drugi. Od 1993. pridružena je i nagrada za najbolji studentski
projekat nastao u prethodnoj godini.
Tokom 2001. i
2002. Borbina nagrada nije dodeljena, a nakon kratkog prekida tradicije,
instituciju nagrade nastavlja novinsko-izdavačka kompanija Novosti. Zajedno sa političkim
promenama i tranzicijom koje su se događale na prostorima nekadašnje
Jugoslavije, menjala se i nagrada. Sa saveznog nivoa preneta je na teritoriju
Srbije i Crne Gore. Od 2007. do 2013. dodeljivana je predstavnicima srpske
arhitekture, uključujući i njihove objekte realizovane izvan Srbije. Zbog
nedostatka sredstava, duga tradicija je 2014. godine prekinuta.
Prvobitno u regionalnoj arhitekturi a kasnije samo u
srpskoj, ova nagrada predstavlja najznačajnije i najstarije tradicionalno strukovno
priznanje. Njena istorija sadrži primere najkvalitetnijih arhitektonskih zdanja,
a dobitnici nagrade su najznačajniji autori, zbog čega je njeno gašenje
nemerljivi gubitak. Prelažem da ovo, najznačajnije priznanje u arhitekturi
Srbije, bude obnovljeno. Za nastavak prekinute tradicije nisu potrebna veća materijalna
sredstva, već pre svega dobra volja. Podrška ideji postoji među strukovnim udruženjima, a potom i kod brojnih
ljubitelja savremene arhitekture i umetnosti.
Na slici: Zgrada Muzeja vazduhoplovstva u Beogradu arh. Ivana
Štrausa, Borbina nagrada 1989, lična arhiva
No comments:
Post a Comment