Friday 22 March 2019

Mrak propisa, "Večernje novosti", 22. mart 2019.




Dnevnik zabluda

Mrak propisa

Piše Slobodan Maldini

Na polju arhitekture i urbanizma, u Srbiji godinama nije ostvaren pomak u jačanju institucija za borbu protiv kršenja zakona. Po pravilu, urbanistički planovi ne se ne primenjuju ili se sprovode selektivno, a za to niko ne odgovara. U narodu preovlađuje osećaj nemoći i svesti da živimo u vremenu gaženja civilizacijskih normi i totalne degradiacije urbanog života. Čuveni arhitekta Le Korbizje davno je rekao da su "zgrade mašine za stanovanje", a današnje gradove moguće je parafrazirati kao "mašine za pravljenje novca". Jer, urbanizam više ne služi stanovnicima, već je sredstvo malobrojnih za sticanje bogatstva. U tom procesu ulozi su veliki, a građanin je samo nužno zlo na putu moćnika tržišta nekrentnina prema ličnom blagostanju. U borbi za profitom, zakoni su samo prepreke koje treba ukloniti.

Sve više je primera kršenja urbanističkih propisa, a u tome učestvuju i najodgovornije državne institucije. Nedavno je objavljeno da je direktorka "Zavoda za rušenje spomenika" odobrila građevinskoj mafiji da zida u zaštićenoj zoni u centru Beograda. Radi se o rušenju dva nepokretna kulturna dobra u centru grada. Na mestu pod zaštitu stavljene Palate Pere Velimirovića iz 1908. u Resavskoj 25 i vredne kuće stila akademizma sa kraja 19. veka u Mišarskoj 3, biće sagrađene višespratnice. Poražavajuće je da je dozvole za rušenje ovih spomenika kulture izdala lično direktorka Zavoda za zaštitu spomenika kulture Beograda Olivera Vučković, bez pratećeg obrazloženja koje po pravilu priređuje stručna služba ove institucije.

Na prostoru Beogradske tvrđave u toku je priprema za gradnju gondole koja će spajati Kalemegdansku terasu sa parkom "Ušće" na Novom Beogradu. Posečena su sva stabla, pa i ona zaštićena, koja su se našla na budućoj trasi. I u ovom slučaju, "zaboravljen" je zakon sadržan u Generalnom urbanističkom planu Beograda iz 2016. u kojem doslovno piše: „Zabranjuje se postavljanje dalekovoda, žičanih sajli za alternativni prevoz i rekreaciju, naročito u području Beogradske tvrđave i u njenim širim vizuelnim i akvateritorijalnim obuhvatima“.

Posetioci nedavnog FEST-a bili su šokirani obimom devastacije Velike dvorane Doma sindikata, kompleksa zaštićenog i proglašenog spomenikom kulture. Ova jedinstvena zgrada sagrađena je po projektu arhitekte Branka Petričića 1947. u duhu autentičnog i danas ponovo aktuelnog socrealizma, pod uticajima kasnog modernizma. Mnogi se sećaju izvanrednog ambijenta vrhunski dizajnirane Velike dvorane u prefinjenim svetlim tonovima, sa plitkim lučnim rebrastim svodovima i jedinstvenim orguljama u regionu. Nažalost, autentičan enterijer je uništen, orgulja više nema, sve površine obojene su u odbojnu crnu boju, a na zidove su prikovane sirove daske, upropastivši jedinstven duh nekadašnje sale zbog kojeg je i zaštićena kao kulturno dobro.

Na slici: Spomenik kulture Dom sindikata, lična arhiva

No comments:

Post a Comment