Dnevnik zabluda
Boris Podreka i beogradsko blago
Piše Slobodan Maldini
Prilikom posete našoj prestonici, austrijski arhitekta
Boris Podreka je zapazio da je grad veoma prljav, što je opisao rečima da
"Beograđani gaze po fekalijama". Saglasno svojoj tvrdnji, ovaj
arhitekta se latio "teškog posla" da poploča centar grada i "upristoji
pešačke površine" po ugledu na Beč. Podrekin projekat popločavanja krova buduće
podzemne garaže na Studentskom trgu samo je uvod u njegovo generalno spremanje
centra grada i "čišćenje od fekalija". Međutim, da ovaj arhitekta
iole poznaje istoriju grada, znao bi da Beograđani umesto po fekalijama, gaze
po neprocenjivom arheološkom blagu. Njegovo neznanje je razumljivo, jer se
nikada nije bavio arheologijom Beograda. Međutim, ne postoji opravdanje za naše
vlasti i državne institucije, koje umesto da štite spomenike kulture, prema
nacionalnom blagu se odnose bukvalno kao prema "Podrekinim fekalijama".
Tokom proteklih nekoliko decenija, brojni arheološki lokaliteti koji su morali
da budu sačuvani, uništeni su i bespovratno izgubljeni.
Po broju arheoloških nalazišta, Beograd je jedna od
najbogatijih evropskih prestonica. Međutim, strane turiste koji dođu u Beograd sa
ponosom vodimo u arheološki park Viminacijum, smešten usred njiva na području
kopova rudnika i termoelektrane Kostolac. Jednakovredno blago na području
beogradskog antičkog Singidunima ili zemunskog Taurunuma još uvek je skriveno
od javnosti. Arheološke vrednosti u centru Beograda zapostavljene su do te mere
da su fizički ugrožene nerazumnim urbanističkim planiranjem.
Poznato je da
sami ne znamo da cenimo kulturna dobra koja imamo. Zato, ne možemo da očekujemo
da drugi to čine za nas. Danas, kao savremena bajka liči davna ponuda iz
sedamdesetih grupe stranih arheologa koja je, uz podršku vlade SAD, predložila
da na mestu današnje Sremske Mitrovice sagradi potpuno nov grad, da bi zauzvrat
dobila dozvolu za istraživanje na arheološkom lokalitetu rimskog Sirmijuma.
Arheološka nalazišta, antički gradovi i drugi slični lokaliteti u Srbiji, a
posebno u Beogradu, sve češće doživljavaju sudbinu urušavanja i besmislenog pustošenja
u kojima neretko učestvuju i predstavnici vlasti. Domaći urbanisti nemaju znanja
ni sluha za antičke lokalitete, koji sve češće postaju građevinske lokacije mešetara.
Ali, kako
štite svoje istorijsko blago u Podrekinom Beču? U središtu Mihaeler Placa,
ispred Hofburga, gradski trg je ustupio mesto arheološkim iskopinama koje su
1991. javno izložene u sastavu postavke Bečkog muzeja. Projekat koji otkriva
vekovima skriveno nacionalno blago Austrije pod pločnikom trga izradio je
najznačajniji austrijski postmodernista, arhitekta Hans Holajn. Za razliku od
Holajna, koji je bio svestan postojanja kulturnih dobara ispod bečkih ulica,
Podreka se bavi šminkanjem trotoara i čišćenjem Beograda od samo njemu vidljivih
fekalija.
Na slici: Trg
Mihaeler, izvor Hans Holajn
No comments:
Post a Comment