Friday 26 August 2016

Slobodan Maldini: Država kao arhitekta, Večernje novosti, 26. avgust 2016.



Dnevnik zabluda

Država kao arhitekta

Piše Slobodan Maldini

1972. u američkom gradu Sent Luisu srušeno je eksplozivom stambeno naselje Pruit Ajgo (na slici). Ovaj kompleks vredan 56 miliona dolara podignut je 1956. po projektima Minoru Jamasakija, poznatog po dizajnu njujorškog Svetskog trgovačkog centra. Gradske vlasti su odlučile da sruše ovo modernistički oblikovano naselje nakon što je većina stanovnika zbog loših uslova stanovanja napustila svoje stanove. Jer, zbog neodržavanja ovaj stambeni blok je brzo ruiniran: liftovi i ventilacija su pokvareni, parkinzi i prostori za rekreaciju bili su neodgovarajući. Zbog lošeg stanja zgrada i nepostojanja neophodnih sadržaja stanari su pisali peticije, ali su njihovi zahtevi bili bezuspešni. U istoriji arhitekture, rušenje ovog naselja označilo je kraj epohe koju je obeležila vladavina modernizma. Bilo je jasno da je modernizam unazadio stambenu arhitekturu, pre svega jer se zbog jeftine gradnje i pukog zadovoljenja osnovnih potreba stanovnika odrekao tradicionalnih urbanističkih tekovina. Modernizam je napustio urbanističku formu ulice i zamenio je blokom, odbacio je gradski trg i mikrourbane elemente. Jeftin u gradnji, modernizam je  prihvaćen od investitora koji su u njemu videli model masovne proizvodnje i sredstvo za ostvarenje profita. Na socijalnom planu stanovnika modernih naselja, ovaj istorijski stil je doživeo potpuni krah.

Četiri decenije nakon rušenja stambenog naselja Pruit Ajgo, u domaćoj državnoj režiji sagrađeno je beogradsko stambeno naselje "Stepa Stepanović", istovetne koncepcije kao blok zgrada u Sent Luisu. U ovom slučaju, država je stala iza projekta, utičući od urbanističkog plana naselja pa sve do obezbeđenja subvencija i kredita za kupce stanova. Kada urbanizam izmakne uticaju urbanista a država preuzme ulogu arhitekte, projekti upadaju u dugoročne i teško rešive probleme. Prošle godine, stanovnici ovog naselja neumerene spratnosti protestovali su zbog komunalnih problema: loše projektovanih saobraćajnica, izlivanja kanalizacije, nedovoljnog kapaciteta dečjeg vrtića, nepostojanja zdravstvene ustanove...

Stambeno naselje "Dr. Ivana Ribara" na Novom Beogradu je još jedno u nizu državnih stambenih naselja koja su projektovana prema u svetu odavno odbačenim principima modernog planiranja. Zbog masovnog napuštanja novosagrađenih stanova u kojima su otkrivene po život opasne toksične materije, Građevinska direkcija Srbije izvršila je povraćaj sredstava kupcima, a drugima je obezbedila nove stanove na drugoj lokaciji. Ironično, na prostoru parkinga ovog naselja grade se istovetne nove zgrade za kupce koji su napustili "smrdljive stanove". Površina ovog bloka po ranijem urbanističkom planu bila je zabranjena za izgradnju zbog nedozvoljene buke aviona koji koriste aerodrom Nikola Tesla, ali je neočekivano gradnja naknadno dozvoljena.



No comments:

Post a Comment