Dnevnik zabluda
Država kao arhitekta
Piše Slobodan Maldini
1972. u američkom gradu Sent Luisu srušeno je eksplozivom
stambeno naselje Pruit Ajgo (na slici). Ovaj kompleks vredan 56 miliona dolara
podignut je 1956. po projektima Minoru Jamasakija, poznatog po dizajnu
njujorškog Svetskog trgovačkog centra. Gradske vlasti su odlučile da sruše ovo
modernistički oblikovano naselje nakon što je većina stanovnika zbog loših
uslova stanovanja napustila svoje stanove. Jer, zbog neodržavanja ovaj stambeni
blok je brzo ruiniran: liftovi i ventilacija su pokvareni, parkinzi i prostori
za rekreaciju bili su neodgovarajući. Zbog lošeg stanja zgrada i nepostojanja neophodnih
sadržaja stanari su pisali peticije, ali su njihovi zahtevi bili bezuspešni. U
istoriji arhitekture, rušenje ovog naselja označilo je kraj epohe koju je
obeležila vladavina modernizma. Bilo je jasno da je modernizam unazadio stambenu
arhitekturu, pre svega jer se zbog jeftine gradnje i pukog zadovoljenja
osnovnih potreba stanovnika odrekao tradicionalnih urbanističkih tekovina. Modernizam je napustio urbanističku formu
ulice i zamenio je blokom, odbacio je gradski trg i mikrourbane elemente.
Jeftin u gradnji, modernizam je prihvaćen
od investitora koji su u njemu videli model masovne proizvodnje i sredstvo za
ostvarenje profita. Na socijalnom planu stanovnika modernih naselja, ovaj
istorijski stil je doživeo potpuni krah.
Četiri
decenije nakon rušenja stambenog naselja Pruit Ajgo, u domaćoj državnoj režiji sagrađeno
je beogradsko stambeno naselje "Stepa Stepanović", istovetne
koncepcije kao blok zgrada u Sent Luisu. U ovom slučaju, država je stala iza
projekta, utičući od urbanističkog plana naselja pa sve do obezbeđenja
subvencija i kredita za kupce stanova. Kada urbanizam izmakne uticaju urbanista
a država preuzme ulogu arhitekte, projekti upadaju u dugoročne i teško rešive
probleme. Prošle godine, stanovnici ovog naselja neumerene spratnosti protestovali
su zbog komunalnih problema: loše projektovanih saobraćajnica, izlivanja
kanalizacije, nedovoljnog kapaciteta dečjeg vrtića, nepostojanja zdravstvene
ustanove...
Stambeno
naselje "Dr. Ivana Ribara" na Novom Beogradu je još jedno u nizu
državnih stambenih naselja koja su projektovana prema u svetu odavno odbačenim
principima modernog planiranja. Zbog masovnog napuštanja novosagrađenih stanova
u kojima su otkrivene po život opasne toksične materije, Građevinska direkcija
Srbije izvršila je povraćaj sredstava kupcima, a drugima je obezbedila nove
stanove na drugoj lokaciji. Ironično, na prostoru parkinga ovog naselja grade
se istovetne nove zgrade za kupce koji su napustili "smrdljive stanove".
Površina ovog bloka po ranijem urbanističkom planu bila je zabranjena za
izgradnju zbog nedozvoljene buke aviona koji koriste aerodrom Nikola Tesla, ali
je neočekivano gradnja naknadno dozvoljena.
No comments:
Post a Comment