Dnevnik zabluda
Pešaci i automobili
Piše Slobodan Maldini
Nedavno je javno preduzeće "Parking servis"
dobilo građevinsku dozvolu za izgradnju javne podzemne garaže "Studentski
trg". Garaža će biti sagrađena ispod površine Studentskog trga,
predviđenog da bude deo centralne gradske pešačke zone. Buduća gradska garaža
prostiraće se na arheološkom nalazištu, na površini 21.000 kvm, a na tri
podzemna nivoa raspolagaće sa oko 700 parking mesta. Izgradnja garaže
zadovoljiće potrebe za hronično nedostajućim parking mestima u centru grada.
Istovremeno, upotpuniće funkciju tržnog centra u Rajićevoj ulici, čija je
gradnja u toku. Da podsetim, u pešačkoj zoni, na prostoru između ulica Knez
Mihailove, Uzun Mirkove i Kralja Petra u toku je izgradnja tržnog centra i
hotela izraelskog investitora veličine 58.000 kvadratnih metara, po projektu
arhitekte Vladimira Lojanice i akademika Milana Lojanice, što je među najvećim
investicijama u Beogradu. Sa garažom na Studentskom trgu, ovaj kompleks će biti
još jedan u nizu beogradskih trgovačkih centara koji će privući veliki broj
posetilaca, posebno onih motorizovanih. Ali, da li ovi projekti znače odustajanje
gradskih vlasti od koncepta pešačke zone starog jezgra grada i kolskim
saobraćajem dodatno opterećuju neodgovarajuću saobraćajnu infrastrukturu?
U Regulacionom planu Beograda u Šancu iz 1867. urbanista
Emilijan Josimović je zapisao da se ulicama grada kreće "zaprežni pešački
i jahački saobraćaj". Nakon pojave automobila početkom 20. veka
ustanovljen je termin "automobilskog grada", u kojem je čak 80 odsto
površina ulica bilo uzurpirano za potrebe automobila, trgovi su pretvoreni u
parkirališta, a pešaci "sabijeni" na prostore uskih trotoara. Već
pedesetih i šezdesetih godina evropski urbanisti su ukazali na razarajuće
delovanje automobila u istorijskim gradskim jezgrima, nakon čega su svi veliki evropski
gradovi doneli urbanističke planove razvoja gradskih pešačkih zona. Posle
decenijske uzurpacije vlasnika automobila, ulice, trgovi i parkovi ponovo su predati
pešacima. Uporedo sa vraćanjem gradova pešacima, sprovedeno je izmeštanje
kolskog saobraćaja izvan gradskih centara, a razvojni planovi okrenuti su
realizaciji metroa kao trajno održivom saobraćajnom rešenju.
Da li Beograd izgradnjom garaže i šoping centra u
pešačkoj zoni zaštićenog istorijskog jezgra odustaje od principa realizacije
centra grada koji je rezervisan isključivo pešacima? Uvođenje kolskog
saobraćaja u pešačko tkivo krajnje je neuobičajeno rešenje koje preti da sruši
sve dosadašnje napore urbanista za ostvarenjem humanog istorijskog jezgra
namenjenog isključivo pešacima. Umesto da štitimo arheološka nalazišta i
kulturno-istorijski vredne objekte u starom centru grada, kao rezultat našeg
urbanističkog nemara ubrzo ćemo se suočiti sa pojačanim prilivom vozila i novim
zagađenjem istorijskog jezgra.
No comments:
Post a Comment