Saturday 28 February 2015

Slobodan Maldini: Kultura na vodi, "Večernje novosti", 28. februar 2015.





Dnevnik zabluda

Kultura na vodi

Piše Slobodan Maldini

Mnoge svetske prestonice nalaze se na obalama velikih reka, jezera ili mora. Amsterdam je grad koji je nikao i razvija se na kanalima, Sankt Peterburg i Venecija svoj razvoj zahvaljuju bogatstvu vodenih površina, Berlin i Pariz svoj kulturni život vezali su za reke. Beograd je grad na dve reke i kao takav ima izuzetan, retko povoljan geografski položaj. Vekovima je grad pokušavao da se približi obalama i premesti jezgro uz reke.

Savamala je beogradsko gradsko naselje južno od Kalemegdanske tvrđave i naselja Kosančićev venac, duž desne obale reke Save. Prvobitno, ovim imenom nazivao se i prostor Terazija, sve do Slavije i ulice Kneza Miloša. Danas se pod ovim imenom podrazumeva prostor oko Karađorđeve ulice, pored obale Save. Prednosti ovog dela grada rano je primetio knjaz Miloš izdavši naredbu da svi koji žele da se na savskoj obali bave trgovinom, moraju tu i da se nasele. Ubrzo, država je tu podigla dućane koje je besplatno ponudila trgovcima. Smatra se da je knjaz Miloš bio prvi beogradski urbanista koji je baš u Savamali želeo da izgradi novi srpski centar grada. Potencijale Savamale primetio je i Luka Ćelović koji je, obogativši se, odlučio da se ne seli u centar, već da centar grada dovede u Savamalu. Nakon Drugog svetskog rata, ovaj deo grada gubi svoj urbani karakter.

Prednosti Savamale prvi su primetili umetnici. Prvi pokušaj aktiviranja ovog gradskog područja načinjen je početkom 1980-tih, kada su se pojedini članovi beogradskog udruženja arhitekata i umetnika "Sintum"  uselili u napušteno krilo nekada prestižnog hotela "Bristol" u Karađorđevoj ulici (na slici). U zapuštenom hotelu živeli su i radili mnogi naši poznati stvaraoci: Dušan Tešić, Mustafa Musić, Milovan De Stil Marković. Prvu izložbu arhitektonskih projekata u skvotiranom urušenom hotelu održala je grupa "MEČ" (u sastavu: Musić, Maldini i Žutić) zajedno sa tadašnjim gradonačelnikom Beograda, Bogdanom Bogdanovićem. Izložbu su tada videli i čuveni austrijski arhitekta Boris Podreka i ikona svetske arhitekture Aldo Rosi. Pod nazivom "Reanimacija Karađorđeve ulice" zajednica umetnika "Sintum" je  1984. u "Bristolu" organizovala okupljanje stvaralaca. Na ovoj "najvećoj žurci svih vremena" bilo je preko 1.000 srpskih umetnika. Predstavljena je nova buduća urbana scena Savamale, koja će sadržati novoizgrađene hotele, šetališta uz reku, koncertne dvorane, galerije, prodajne salone umetnina.

Danas se preko puta hotela "Bristol" nalazi izložbena postavka - maketa budućeg Beograda na vodi. Međutim, to nije onaj grad o kojem su maštali beogradski umetnici. Novi centar Beograda na vodi osmislili su predstavnici biznisa i stranog kapitala. Njihov cilj nije podizanje umetničkog, kulturnog jezgra grada, već profit. Nekadašnji učesnici kultune revolucije Savamale danas su samo nemi posmatrači događanja u njoj.

No comments:

Post a Comment