Slobodan Maldini: Odbrojavanje u kulturi, "Večernje novosti", 21. februar 2015.

Dnevnik zabluda

Odbrojavanje u kulturi

Piše Slobodan Maldini

Nedavno je Ministarstvo kulture postavilo na Muzej savremene umetnosti u Beogradu sat koji radi unazad. On "odbrojava" vreme do dana kada će muzej ponovo početi sa radom. Da podsetim: u toku je građevinska rekonstrukcija Muzeja savremene umetnosti, a za to vreme on je izvan funkcije. Ova institucija kulture ne radi već osmu godinu. Zgrada muzeja je od 2007. prazna, jer ne ispunjava funkcionalne uslove, a realizaciju ovog projekta pratila je nestašica novca. Ista je situacija i sa Narodnim muzejem, a u slično je i sa zgradom Muzeja grada Beograda, koji već decenijama očekuje preseljenje u nov prostor.

Muzej savremene umetnosti u Beogradu projektovali su 1960. godine arhitekte Ivanka Raspopović i Ivan Antić. Gradnja ovog antologijskog zdanja trajala je 5 godina, što je mnogo kraće od današnje građevinske rekonstrukcije. Muzej je otvoren 1965. godine, a projekat je nagrađen Oktobarskom nagradom grada Beograda. Koliko je nekada bila intenzivna gradnja objekata kulture u Srbiji govore sledeći podaci: 1968. u Srbiji je evidentirana potreba za izgradnjom čak 4.433 doma kulture. Tokom 1967. podignuto je 26 novih domova, a 1968. godine 24. Prosečni troškovi izgradnje jednog doma kulture u ono vreme bili su izuzetno niski. Prema dinamici izgradnje iz 1967. i 1968., za naredne dve godine bilo je moguće ostvariti cilj da svako naselje sa preko 5000 stanovnika ima svoj dom kulture. Tada izgrađeni objekti kulture projektovani su po svetskim standardima i sadržali su pored velike sale za pozorišne i filmske projekcije, galeriju, biblioteku i učionice za održavanje predavanja. Bili su to gradski centri kulture u zatvorenom prostoru.

1970-tih Beograd je dobio brojne zgrade koje su projektovali poznati arhitekti: Filozofski fakultet (Svetislav Ličina), Saobraćajni fakultet (Dejan Nastić), Društveni centar Banovog Brda (Zoran Petrović, Momčilo Pavlović, Aleksandar Radojević). U istom periodu studenti su dobili rekonstruisano zdanje Kulturnog centra u zgradi Oficirskog doma (Zoran Petrović) i Kulturni centar u novobeogradskom Studentskom gradu (Milan Mitrović, na slici). Novobeogradski kulturni centar i danas je funkcionalno napredan objekat. Oblikovan je kao kompleks više arhitektonskih objekata, a sagrađen primenom tada savremenih konstruktivnih dostignuća i najkvalitetnijih građevinskih materijala. Poput mnogih arhitekata koji su tada bili pozvani da rade za državu, arhitekta Mitrović je projekte uradio bez autorskog honorara.

Danas je nemoguće zamisliti da naše društvo postavi pred sebe ovako zahtevan razvojni plan u kulturi. Postojeći domovi kulture su zapušteni, a za njihovu rekonstrukciju novca nema. Nema ga ni za njihovu eksploataciju niti za plate zaposlenih. Mnogi objekti kulture u Srbiji svoja vrata zatvaraju, a njihovi prostori prenamenjuju se za kafiće i prodavnice.