Saturday 22 March 2014

Slobodan Maldini: Advokatsko i državno planiranje, "Večernje novosti", 22. mart 2014.




DNEVNIK ZABLUDA

Piše Slobodan Maldini

ADVOKATSKO I DRŽAVNO PLANIRANJE

Savremeno urbanističko planiranje kod nas sve manje vode urbanisti - planeri. Ovo područje prostornog i društvenog razvoja polako ali neminovno izmiče iz ruku arhitektonske struke i prelazi u sferu prava  i politike. Zbog čega je tako i koji su uzroci ovoj pojavi?

Advokatsko planiranje je preuzimanje koncepta advokatskog zastupništva direktno iz pravne prakse i njegovo primenjivanje na polju urbanizma. Ovaj način urbanističkog planiranja prvi put je nastao u SAD-u, a koncepciju je prvi predstavio planer Pol Davidov 1965. Osnovna ideja zasnovana je na stavu da zadatak urbanističkog planera nije samo da projektuje urbanu zajednicu već i da zastupa posebnu interesnu grupu stanovnika ili investitora na način kao što to čine advokati, zastupajući svoje klijente na sudu. Advokatsko planiranje razvijeno je 1970-tih kada su advokatske grupe počele da preuzimaju uloge urbanističkih planera. Vrlo brzo pokazala se politička priroda urbanističkog planiranja i arhitekture. Mnogi advokatski planeri, poput Roberta Gudmana smatrali su da je pozitivna urbana akcija jedino moguća putem radikalnih političkih promena.

Današnje urbanističko planiranje prvenstveno uzima u obzir pluralističke ciljeve politike i investitorskih interesnih grupa, a tek potom i socijalne interese stanovništva. Svrha urbanističkog planiranja kod nas nije ista kao nekad. Ono je danas višeslojno i uključuje zahteve moćnih investitora, potrebe države za novcem i napore vlasti da zaposli stanovništvo na realizaciji plana i na taj način obezbedi kratkoročni socijalni mir. U ovakvim okolnostima, teško je govoriti o kvalitativnim ciljevima urbanističkog planiranja: obezbeđenju humane urbane sredine koja će biti planirana po meri stanovnika na takav način da zadovolji njihove potrebe. Danas stanovnici novoplanirane urbane sredine nisu prioritetni činioci urbanističkog plana, već su sredstvo njegovog ostvarenja. Dominantni ciljevi budućeg plana su plasman kapitala bogatih investitora i njihov profit. Potom nastupaju interesi države, koja ima cilj da obezbedi sredstva za popunjavanje budžeta, da zaposli stanovništvo tokom urbane izgradnje i na kraju da ubire prihod iz novonastale imovine.

Ovako shvaćeno urbano planiranje nema potrebu za arhitektom-urbanistom. Štaviše, on je u ovom procesu samo smetnja - karika koja koči realizaciju plana svojim analitičkim i kritičkim stavom i namerom da proces urbanističkog planiranja realizuje na najkvalitetniji način. Upravo u ovakvom stavu urbaniste krije se njegova nepoželjnost i reaktivnost u procesu urbanističkog planiranja. Država nema vremena da se bavi analizama i mogućim modelima urbanog razvoja. Jer, prioriteti države i investitora su drugi: aktiviranje dostupnog kapitala odmah i brza realizacija koja će u najkraćem roku dovesti do prvih rezultata.

No comments:

Post a Comment