In memoriam Zoran Manević (1937-2019)

In memoriam

Zoran Manević (1937-2019)

Piše Slobodan Maldini

Posle duge bolesti, 4. aprila 2019. godine, preminuo je velikan srpske arhitekture, arhitekta i istoričar umetnosti dr Zoran Manević. Završio je Arhitektonski fakultet u Beogradu 1961, magistrirao 1967. i doktorirao 1980. na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Bio je zaposlen u Institutu za arhitekturu i urbanizam Srbije, Gradskom zavodu za zaštitu spomenika kulture Grada Beograda i bio upravnik Instituta za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu. Njegovo delo ostavilo je neizbrisiv, dubok trag i profilisalo istoriju srpske arhitekture u njenim najznačajnijim momentima.

Davne  1974. Zoran Manević je inicirao i zajedno sa grupom istomišljenika osnovao Salon arhitekture, prvu i najveću nacionalnu manifestaciju arhitekata i urbanista u Srbiji. Od osnivanja do danas, na Salonu su učestvovali svi najznačajniji srpski arhitekti i arhitektonski biroi, a u višedecenijskoj istoriji ove izložbe arhitekata moguće je sagledati istoriju srpske arhitekture. Nastavivši tradiciju Kluba arhitekata osnovanog 1923, osnovao je 1997. novi Klub arhitekata sa ciljem okupljanja neimara i pripadnika ostalih graditeljskih profesija, zastupanja njihovih interesa, proučavanja istorije arhitekture, prikupljanja i čuvanja istorijskih artefakata na polju arhitekture.

Osnivač je časopisa "Arhitektura", prvog i jedinog arhitektonskog glasila koje se bavilo ozbiljnom i nezavisnom arhitektonskom kritikom i esejistikom i informisalo čitaoce i društvo u celini o najnovijim događanjima na planu arhitekture. Od prvog broja iz 1998. godine do danas je objavljeno čak 209 brojeva u kojima se nalazi izvanredna i jedinstvena istorijska i dokumentaciona građa i gde je moguće pronaći opise svih značajnih događanja na planu srpske arhitekture.

Zoran Manević je osnivač "Leksikona srpskih arhitekata", najobimnijeg imenika srpskih arhitekata aktivnih od početka XIX veka do danas. Prvi Leksikon objavljen je 1999, a od tada je doživeo nekoliko izdanja. U njemu je predstavio biografije i dela velikog broja poznatih stvaralaca, a sadržaj je godinama dopunjavao. Leksikon danas prati internet prezentacija najznačajnijih srpskih arhitekata.

Na tradiciji prvog srpskog udruženja arhitekata iz 1890. godine, u cilju odbrane struke od neprestanog urušavanja, Manević je 2010. osnovao Asocijaciju srpskih arhitekata - ASA, prvo i do danas jedino nezavisno udruženje arhitekata - umetnika. Ovim činom, ukinuo je višedecenijsku mantru o arhitekturi kao inženjerskoj struci i ohrabrio arhitekte da se umetničkom delatnošću bave u okviru i pod zaštitom sopstvenog, autentično arhitektonskog udruženja. Prvenstvena uloga ove strukovne asocijacije usmerena je prema jačanju kulturnog aspekta arhitekture, zaštiti autorskih prava arhitekata i borbi za očuvanje novije nepokretne kulturne baštine na tlu Srbije.