Friday 20 July 2018

Spomenici i hipoteke, Večernje novosti, 13. jul 2018.



Dnevnik zabluda

Spomenici i hipoteke

Piše Slobodan Maldini

Njujorški Muzej Moderne umetnosti 15. jula otvara izložbu pod nazivom "Prema utopiji od betona: arhitektura u Jugoslaviji, 1948-1980". Na prvom velikom predstavljanju arhitekture socijalističke Jugoslavije, na više od  400 crteža, modela, fotografija i filmskih traka skupljenih iz raznih izvora, muzej na jedinstven način otkriva neverovatnu istoriju arhitekture našeg regiona. Posebna pažnja posvećena je hipoteci prošlosti - spomenicima podignutim u sećanje na Narodnooslobodilačku brbu i žrtve Drugog svetskog rata. Prvu izložbu koja na jednom mestu okuplja predstavnike arhitekture Jugoslavije od njenog raspada, priredili su glavni kustos Martino Stierli i gostujući kustos Vladimir Kulić. Ona pokazuje povećano interesovanje Zapada za socijalističku arhitekturu naše nekadašnje domovine. Međutim, kako se odnosimo prema svojoj spomeničkoj ostavštini?

Nasuprot hipotekama spomenika prošlosti sa njujorške izložbe, nedavno je na Zlatiboru održana protestna šetnja građana od centra naselja do Spomen - obeležja poginulim borcima u Drugom svetskom ratu na Šumatnom brdu, zbog hipoteke iz sadašnjosti. Prema tvrdnji lokalnog povereništva stranke SNS, opštinska vlast Čajetine je parcelu na kojoj se nalazi spomenik "sramno stavila pod hipoteku zbog dobijanja kredita za izgradnju panoramske žičare, a budući da spomenik nema status kulturnog dobra, postoji bojazan da će lokalna vlast moći da ga sruši i tu podigne hotel". Ovu tvrdnju demantovala je Opština Čajetina, odgovorivši da je hipoteka ustanovljena na "deo navedene parcele koji ima komercijalnu vrednost, a ne na spomenik".

Obeležje koje sadrži hipoteku budućnosti uskoro će biti postavljeno u Beogradu. Patrijarh Srpske pravoslavne crkve Pavle dobiće svoj spomenik. Sa obrazloženjem da je "patrijarh bio skroman i često se vozio tramvajima", za spomenik je odabrana nereprezentativna lokacija tramvajske okretnice, kod Tašmajdanskog parka za pse. Pokušavši da izrazi skromnost kao patrijarhovu vrlinu, autor vajar Zoran Maleš oblikovao je skulpturu koji izaziva podeljena mišljenja, od oduševljenja do stava da je patrijarh predstavljen kao "običan odrpanac ". Patrijarh Pavle je zaslužio spomenik u Beogradu, u to nema sumnje. Ali, da li je prikladno ovekovečiti ga u obličju ubogog prosjaka na tramvajskoj stanici? Današnja crkva daleko je od one koju je duhovni vođa poznavao. U njoj odavno skromnost ne predstavlja vrlinu. Nekadašnju produhovljenu čvrstinu patrijarha u umerenosti danas neki predstavnici crkve smatraju slabošću. Materijalno siromaštvo je prezreno, a samilost zaboravljena. Još odzvanjaju davne patrijarhove reči koje je izgovorio videvši skupe, luksuzne automobile ispred Patrijaršije u kojima paradiraju crkveni velikodostojnici: "O, bog ga video, čime bi li se tek naše vladike vozile da se nisu zavetovale na skromnost!"

Na slici: Spomenik patrijarhu Pavlu, lična arhiva

No comments:

Post a Comment