Dijalog o Kosovu i kulturno nasleđe

Dnevnik zabluda

Dijalog o Kosovu i kulturno nasleđe

Piše Slobodan Maldini

Predsednik Aleksandar Vučić pozvao je na unutrašnji dijalog o Kosovu. Otvaranje ove važne društvene teme neki su protumačili kao "novi realizam" u oblikovanju odnosa između Srbije i Kosova, a drugi to smatraju još jednom "neuobičajenom idejom i nepostojećom stvari". Pre svega, treba insistirati na dijalogu o Kosovu i Metohiji, a ne o Kosovu. Jer, srpska autonomna pokrajina nosi naziv Kosovo i Metohija. Svoju protivpravnu tvorevinu Albanci nazivaju srpskim imenom Republika Kosovo, a taj naziv nema ni dodira sa albanskim jezikom. Ime Kosovo potiče od slovenske reči kos, imena vrste crne ptice na srpskom jeziku. Kosovo je takođe naziv mnogih mesta u Bosni i Hercegovini i Dalmaciji. Reč koju su Albanci prisvojili za ime svoje samoproklamovane države je srpska i već kao takav, naziv Republika Kosovo ukazuje na svoj srpski izvor. Metohija znači "zemlja pod upravom manastira", a naziv potiče od grčke reči "metoh" - naseobina monaha. Iako ne postoji pravni akt kojim je reč Metohija zvanično izbačena iz naziva, tzv. vlada Kosova upotrebljava isključivo srpsku reč Kosovo. Dakle, prvo treba započeti dijalog o Kosovu i Metohiji. Ali, šta treba obuhvatiti tim dijalogom na polju kulture?

Bez obzira na različite strateške ciljeve: razgraničenje ili održavanje zamrznutog konflikta, neophodno je ostvariti trajno sačuvanje srpske i svetske kulturne baštine na teritoriji pokrajine. Na Kosovu i Methohiji postoji oko 1300 evidentiranih lokaliteta, objekata, mesta ili prostornih celina koje pripadaju korpusu srpskog kulturnog blaga. Činjenica da je srpsko kulturno nasleđe na Kosovu i Metohiji deo svetske kulturne baštine, objektivno govori o njegovoj neprocenjivoj vrednosti i obavezujuća je, naročito za Srbiju. Drugo, naša kulturna dobra na Kosovu i Metohiji neodvojivo su vezana za Srpsku pravoslavnu crkvu, pa prema tome i za teritorije koje su u njenom vlasništvu. Kao što je Sveta Gora Atoska eksteritorijalna jedinica Grčke države i kao takva ima priznat suverenitet, tako treba insistirati na uspostavljanju eksteritorijalnosti područja u vlasništvu SPC na Kosovu i Metohiji. Da podsetim: eksteritorijalnost je stanje oslobađanja od nadležnosti lokalnog prava, nastalo obično kao rezultat diplomatskih pregovora. Može se primeniti na fizička mesta kao što su strane ambasade, vojne baze stranih država, ali i na područja pod vlasništvom i upravom crkve, svetska kulturna dobra i nacionalnu kulturno-istorijsku baštinu. Međutim, šta kažu katastarske knige? Srpska crkva, država i pojedinci, uknjiženi su vlasnici 58,79 odsto teritorije Kosova i Metohije. Imovina srpske pravoslavne crkve, srpske države, društvena i privatna, obuhvata 641.071 hektara od ukupno 1.090.410. Po Rezoluciji 1244, državnom i društvenom imovinom upravlja UNMIK, ali mu nije dato pravo da njom i raspolaže.

Na fotografiji: manastir Visoki Dečani