Saturday 15 August 2015

Slobodan Maldini: Staro sajmište, Večernje novosti, 15. avgust 2015. godine



Dnevnik zabluda

Staro sajmište

Piše Slobodan Maldini

Početak ovog meseca bio je u znaku Oluje. Tokom ove vojne akcije Republike Hrvatske protiv Srba iz Krajine ubijeno je preko 2.000 a proterano oko 250.000 civila. Vojni patron Hrvatskoj u Oluji bila je američka vojno konsultantska kompanija MPRI, a nju su Srbi Krajišnici tužili sudu u Čikagu za saučesništvo tražeći odštetu 10 milijardi dolara. Dok skriveno od medija američki generali nude Krajišnicima finansijsku nagodbu, Hrvatska proslavlja "vojnu pobedu" protiv sopstvenog stanovništva. Na dan kada se u Hrvatskoj praznuje, u Srbiji i Republici Srpskoj žale zbog žrtava tog pogroma. Međutim, kakve veze ima proterivanje stanovništva sa kulturom? Ovih dana u Srbiji su nastali novi "prognanici". Naime, grupa naših elitnih likovnih umetnika dobila je rešenja u kojima se od njih traži da napuste svoje ateljee koje decenijama koriste u objektima beogradskog Starog sajmišta. Ove ateljee svojevremeno su dobili od države. O čemu je reč?

Staro sajmište je kompleks zgrada podignut 1938. na levoj obali Save pored Mosta kralja Aleksandra (današnji Brakov most). Na arhitektonskom konkursu za Staro sajmište 1936. skrenuli su pažnju radovi Milana Zlokovića i Milorada Pantovića, a realizovani su projekti arhitekata Tehničke direkcije beogradske opštine Milivoja Tričkovića, Đorđa Lukića i Rajka Tatića. Na modernom kompleksu površine 15.000 kvm održavane su međunarodne izložbe na kojima je promovisana ekonomija Kraljevine Jugoslavije. Nakon okupacije Jugoslavije aprila 1941. godine, teritorija zapadno od Save postala je deo Nezavisne države Hrvatske. Most kralja Aleksandra je srušen. Prvo što je urađeno pod ustaškim režimom, bila je adaptacija Starog sajmišta u koncentracioni logor. U srcu tadašnjeg Novog Beograda, neposredno pored nove granice sa Srbijom, adaptiran je sajamski kompleks u jedini koncentracioni logor u tadašnjoj Evropi koji je imao rasno ime, specijalizovan za Jevreje, mada su u njemu bili i Srbi i Romi. Samo od 1941. do 1942. godine, u njemu je zatočeno oko 7.000 osoba.


Posle rata, na inicijativu Moše Pijade u Staro sajmište uselili su se umetnici. Iako često bez osnovnih životnih uslova - grejanja i struje, tu su stvarali mnogi doajeni kao Olga Jevrić  i Raša Todosijević. Zbog izgradnje Memorijalnog kompleksa žrtvama logora na Starom sajmištu, danas se ateljei umetnika iseljavaju. Iako nisam siguran da bih mogao i sam da živim i radim na mestu logora, sa saznanjem da se ispod boje na zidovima moga ateljea nalaze tragovi krvi mučenih logoraša, mislim da je društvo ovoga puta zatajilo. Umesto isterivanja doajena na ulicu i stvaranja novih "izbeglica", mnogo bolje rešenje je njihovo uključenje u program realizacije projekta novog memorijalnog centra. A aktivno prisustvo umetnika u radu budućeg Memorijalnog centra je sjajna prilika za obogaćenje njegovog programa. 

No comments:

Post a Comment