Saturday 6 December 2014

Slobodan Maldini: Urbanističko nasleđe, "Večernje novosti", 6. decembar 2014.




Dnevnik zabluda
Urbanističko nasleđe
Piše Slobodan Maldini

Naši gradovi nastajali su vekovima. Njihova istorija vidljiva je na svakom koraku. Tokom proteklih 40 godina promenili su obličja i urbani karakter. Zbog toga, arhitekti i urbanisti u Srbiji vode bitke prilikom svake značajnije izmene u našoj urbanoj sredini. Polemike se vode prilikom nastajanja i realizacije novih urbanističkih projekata. Arhitektonska struka je savest našeg društva i prvi red odbrane i "spasavanja" urbanističkih celina od neprimerene gradnje. Međutim, da li je savest struke prisutna baš na svim poljima urbanizma?

Tokom proteklih dekada u urbanizmu naše zemlje razvijene su pojave jedinstvene u svetu, koje ne možemo da sretnemo u drugim zemljama. Mi smo jedna među retkim zemljama gde postoji institucija tzv. "privremenih dozvola". Tokom proteklih decenija, "privremene dozvole" su izdavane na lokacijama gde nije predviđena gradnja, na zelenim površinama, čak i na saobraćajnicama. Uz pomoć "privremenih dozvola" građeni su tržni i zanatski centri, često i celi blokovski kompleksi. Iako su građevinske dozvole izdavane kao privremene, po pravilu ovi objekti su trajali decenijama. Većina njih nije srušena do danas. Divlja gradnja je još jedna naša specifičnost, nepoznata u Evropi. Građeno je bez ikakvih dozvola, bez urbanističkog i arhitektonskog plana. Beograd danas ima najveća evropska divlja naselja: Kaluđericu, Altinu, Mokri Lug. Legalizacija je još jedan "izum" našeg društva, kojim je dozvoljeno svima koji su sagradili "divlji" objekat da ga i legalizuju. Na taj način ozakonjen je urbanistički haos. Nadziđivanje zgrada sa ravnim krovovima i pokrivanje kosim je još jedna specifičnost domaćeg urbanizma. Ovaj zakon doveo je do opšteg haosa, jer su preko noći mnogi počeli da nadziđuju zgrade sa ravnim krovom, narušavajući sve urbane parametre: gustinu naseljenosti, spratnost, statiku objekata. Beograd je među retkim evropskim gradovima koji je proterao individualne kuće iz grada. Prema urbanističkim planovima, skoro da ne postoji mogućnost izgradnje individualnog objekta u Beogradu. Umesto da žive u kućama, stanovnici su saterani u stanove sa nedovoljnom stambenom površinom. Zeleni fond naših gradova se svakodnevno i sistematski uništava. Gradi se u šumama, parkovima, zaštitnim zelenim pojasevima. Nakon upropašćavanja zelenog fonda, gradnja se legalizuje, a planovi se menjaju. Stara jezgra gradova ruiniraju se neprilagođenom gradnjom. Grade se previsoki objekti, profili ulica se sužavaju, gustina se povećava do nivoa neizdržljivosti. Građevinske dozvole izdaju se tek za godinu dana od podnošenja prijava...

Sve ovo dovelo je do haotične, možda najružnije gradnje u poređenju sa drugim evropskim gradovima. Naši gradovi su devastirani, urbani fond je upropašten, a posledice su nesagledive i teško mogu biti ispravljene u narednim decenijama.

No comments:

Post a Comment