Dnevnik zabluda
Urbanističko nasleđe
Piše Slobodan Maldini
Naši gradovi nastajali su vekovima. Njihova istorija vidljiva je na svakom koraku. Tokom
proteklih 40 godina promenili su obličja i urbani karakter. Zbog toga,
arhitekti i urbanisti u Srbiji vode bitke prilikom svake značajnije izmene u
našoj urbanoj sredini. Polemike se vode prilikom nastajanja i realizacije novih
urbanističkih projekata. Arhitektonska struka je savest našeg društva i prvi
red odbrane i "spasavanja" urbanističkih celina od neprimerene
gradnje. Međutim, da li je savest struke prisutna baš na svim poljima
urbanizma?
Tokom
proteklih dekada u urbanizmu naše zemlje razvijene su pojave jedinstvene u
svetu, koje ne možemo da sretnemo u drugim zemljama. Mi smo jedna među retkim
zemljama gde postoji institucija tzv. "privremenih dozvola". Tokom
proteklih decenija, "privremene dozvole" su izdavane na lokacijama
gde nije predviđena gradnja, na zelenim površinama, čak i na saobraćajnicama. Uz
pomoć "privremenih dozvola" građeni su tržni i zanatski centri, često
i celi blokovski kompleksi. Iako su građevinske dozvole izdavane kao
privremene, po pravilu ovi objekti su trajali decenijama. Većina njih nije
srušena do danas. Divlja gradnja je još jedna naša specifičnost, nepoznata u
Evropi. Građeno je bez ikakvih dozvola, bez urbanističkog i arhitektonskog
plana. Beograd danas ima najveća evropska divlja naselja: Kaluđericu, Altinu,
Mokri Lug. Legalizacija je još jedan "izum" našeg društva, kojim je
dozvoljeno svima koji su sagradili "divlji" objekat da ga i
legalizuju. Na taj način ozakonjen je urbanistički haos. Nadziđivanje zgrada sa
ravnim krovovima i pokrivanje kosim je još jedna specifičnost domaćeg
urbanizma. Ovaj zakon doveo je do opšteg haosa, jer su preko noći mnogi počeli
da nadziđuju zgrade sa ravnim krovom, narušavajući sve urbane parametre:
gustinu naseljenosti, spratnost, statiku objekata. Beograd je među retkim
evropskim gradovima koji je proterao individualne kuće iz grada. Prema
urbanističkim planovima, skoro da ne postoji mogućnost izgradnje individualnog
objekta u Beogradu. Umesto da žive u kućama, stanovnici su saterani u stanove sa
nedovoljnom stambenom površinom. Zeleni fond naših gradova se svakodnevno i
sistematski uništava. Gradi se u šumama, parkovima, zaštitnim zelenim
pojasevima. Nakon upropašćavanja zelenog fonda, gradnja se legalizuje, a
planovi se menjaju. Stara jezgra gradova ruiniraju se neprilagođenom gradnjom. Grade
se previsoki objekti, profili ulica se sužavaju, gustina se povećava do nivoa
neizdržljivosti. Građevinske dozvole izdaju se tek za godinu dana od podnošenja
prijava...
Sve ovo dovelo
je do haotične, možda najružnije gradnje u poređenju sa drugim evropskim
gradovima. Naši gradovi su devastirani, urbani fond je upropašten, a posledice
su nesagledive i teško mogu biti ispravljene u narednim decenijama.
No comments:
Post a Comment