Saturday 22 November 2014

Slobodan Maldini: Ruski arhitekti u Srbiji, "Večernje novosti" 22. novembar 2014.




Dnevnik zabluda
Ruski arhitekti u Srbiji
Piše Slobodan Maldini

Posle Oktobarske revolucije 1917. godine, oko dva miliona Rusa koji nisu podržavali novi režim otišlo je iz Rusije u svet. Procene su da je do 1920. u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca došlo oko 50.000 Rusa. Najveći broj doseljenika nastanio se u Beogradu, Pančevu, Sremskim Karlovcima i Beloj Crkvi. Emigranti su uglavnom bili pripadnici intelektualne elite i plemstva. U vreme kada je na prostoru Kraljevine SHS bilo 50% nepismenih, po popisu stanovništva iz 1922. tu je živelo 12% visoko obrazovanih Rusa, a samo njih 3% bili su bez obrazovanja. Rusi su dali izvanredan doprinos razvoju srpskog Narodnog pozorišta, posebno baleta, razvili su kod nas umetnost muzike, fotografije, kinematografije. Ostavili su trag na crkvenom slikarstvu ali i u oblastima nauke i tehnike - medicini i vazduhoplovstvu. U ovom periodu istorije Srbije karakterističnom po nedostatku obrazovanog kadra i intelektualaca, istaknuta mesta u srpskoj kulturi, posebno u arhitekturi, zauzeli su ruski emigranti.
Nakon Prvog svetskog rata Beograd je postao glavni grad nove države. Uslovi razvoja prestonice bili su drugačiji od onih pre rata. Posleratne godine obeležila je intenzivna izgradnja jer su građevinske i druge opšte potrebe u ratom opustošenoj zemlji bile velike. Međutim, estetski kvalitet srpske arhitekture bio je tada vrlo nizak. Veliki pomak koji su načinili ruski arhitekti u Srbiji dogodio se na polju estetike građenja. U Beogradu je u to vreme stvaralo oko 50 ruskih arhitekata, koji su dominirali arhitektonskom scenom. Oni su sagradili na stotine objekata širom Srbije, a sam Beograd razvili su do nivoa monumentalne prestonice. Među značajnim objektima u Beogradu na kojima su radili ruski emigranti bila je zgrada Narodne skupštine (započeta 1907. a završena 1936.), delo koje je započeo Jovan Ilkić, nastavio njegov sin Pavle Ilkić, a dovršio ruski akademik, arhitekta Nikolaj Nikolajevič Krasnov (1864-1939). Zgradu Ministarstva šuma i ruda (danas zgrada Ministarstva inostranih poslova) započeo je Dragiša Brašovan, a završio krajem 30-tih takođe Krasnov (od 1928. do 1938., na fotografiji). Ovaj ruski arhitekta je izgradio i palate Ministarstva finansija na suprotnim uglovima ulica Miloša Velikog i Nemanjine (1928). Vilhelm Baumgarten (rusko ime: Vasilij Fjodorovič, 1879 - posle 1945) je 30-tih godina, u neposrednoj blizini prethodnih objekata u ulici Miloša Velikog, podigao zgradu Generalštaba (1928.), monumentalnu palatu za to doba, a projektovao je i zgradu Ruskog doma (1933.). Zgradu Patrijaršije je projektovao (1934-1935) na mestu stare Mitropolije iz XVIII i XIX veka Viktor Viktorovič Lukomski (1884-1947), koji je takođe projektovao i zgradu Starog dvora (1934.). Vasilij(e) Mihajlovič Androsov (1872-1944) je preprojektovao fasadu Glavne pošte u Takovskoj (1938).

No comments:

Post a Comment