Dnevnik zabluda
Ruski arhitekti u Srbiji
Piše Slobodan Maldini
Posle Oktobarske revolucije 1917. godine, oko dva miliona
Rusa koji nisu podržavali novi režim otišlo je iz Rusije u svet. Procene su da
je do 1920. u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca došlo oko 50.000 Rusa. Najveći
broj doseljenika nastanio se u Beogradu, Pančevu, Sremskim Karlovcima i Beloj
Crkvi. Emigranti su uglavnom bili pripadnici intelektualne elite i plemstva. U
vreme kada je na prostoru Kraljevine SHS bilo 50% nepismenih, po popisu
stanovništva iz 1922. tu je živelo 12% visoko obrazovanih Rusa, a samo njih 3% bili
su bez obrazovanja. Rusi su dali izvanredan doprinos razvoju srpskog Narodnog
pozorišta, posebno baleta, razvili su kod nas umetnost muzike, fotografije, kinematografije.
Ostavili su trag na crkvenom slikarstvu ali i u oblastima nauke i tehnike -
medicini i vazduhoplovstvu. U ovom periodu istorije Srbije karakterističnom po
nedostatku obrazovanog kadra i intelektualaca, istaknuta mesta u srpskoj
kulturi, posebno u arhitekturi, zauzeli su ruski emigranti.
Nakon Prvog
svetskog rata Beograd je postao glavni grad nove države. Uslovi razvoja prestonice
bili su drugačiji od onih pre rata. Posleratne godine obeležila je intenzivna
izgradnja jer su građevinske i druge opšte potrebe u ratom opustošenoj zemlji
bile velike. Međutim, estetski kvalitet srpske arhitekture bio je tada vrlo
nizak. Veliki pomak koji su načinili
ruski arhitekti u Srbiji dogodio se na polju estetike građenja. U Beogradu je u
to vreme stvaralo oko 50 ruskih arhitekata, koji su dominirali arhitektonskom
scenom. Oni su sagradili na stotine objekata širom Srbije, a sam Beograd
razvili su do nivoa monumentalne prestonice. Među značajnim objektima u
Beogradu na kojima su radili ruski emigranti bila je zgrada Narodne
skupštine (započeta 1907. a završena 1936.), delo koje je započeo Jovan Ilkić,
nastavio njegov sin Pavle Ilkić, a dovršio ruski akademik, arhitekta Nikolaj
Nikolajevič Krasnov (1864-1939). Zgradu Ministarstva šuma i ruda (danas zgrada
Ministarstva inostranih poslova) započeo je Dragiša Brašovan, a završio krajem
30-tih takođe Krasnov (od 1928. do 1938., na fotografiji). Ovaj ruski arhitekta
je izgradio i palate Ministarstva finansija na suprotnim uglovima ulica Miloša
Velikog i Nemanjine (1928). Vilhelm Baumgarten (rusko ime: Vasilij Fjodorovič, 1879
- posle 1945) je 30-tih godina, u neposrednoj blizini prethodnih objekata
u ulici Miloša Velikog, podigao zgradu Generalštaba (1928.), monumentalnu
palatu za to doba, a projektovao je i zgradu Ruskog doma (1933.). Zgradu Patrijaršije
je projektovao (1934-1935) na mestu stare Mitropolije iz XVIII i XIX veka
Viktor Viktorovič Lukomski (1884-1947), koji je takođe projektovao i zgradu
Starog dvora (1934.). Vasilij(e) Mihajlovič Androsov (1872-1944) je preprojektovao
fasadu Glavne pošte u Takovskoj (1938).
No comments:
Post a Comment