Dnevnik zabluda
Trgovina teritorijom
Piše Slobodan Maldini
U toku pokušaja razgraničenja sa srpskom južnom
pokrajinom i pozivima za razgraničenje od Federacije BiH koji dolaze iz susedne
Republike Srpske, objavljen je tender za prodaju imovine Poljoprivrednog
kombinata "Beograd" (PKB). Po početnoj ceni 104,5 miliona evra
investitorima je ponuđeno 16.785 hektara zemljišta, ali i imovina zavisnih
društava PKB-a. Ova "poslovna transakcija" ne bi privlačila pažnju da
se ne radi o preduzeću koje na teritoriji šire okoline Beograda gazduje na
čak 300 kvadratnih kilometara, što je u
poređenju sa površinom urbanizovane teritorije naše prestonice od 360
kvadratnih kilometara, tek nešto manje od nje. Pitanje je: da li treba kupcu
PKB-a prepuštati kontrolu nad neverovatno velikom površinom gravitirajuće
teritorije Beogradu i koji su rizici te prodaje?
Najveći rizik prepuštanja strateški značajne teritorije
stranim ili domaćim privatnim vlasnicima je u neizvesnoj budućnosti te
teritorije. Proteklih decenija, svedoci smo procesa tzv. konverzije zemljišta,
gde se ono urbanističkim planovima prenamenjuje, odnosnom dobija novu,
komercijalnu namenu. Potencijalnom vlasniku PKB-a već sada je jasno da mu se umesto
nagomilavanja dugova od poljoprivredne proizvodnje više isplati preprodaja ili
izgradnja teritorije. A najbolji "poslovni potez" je konverzija -
"preko noći" pretvaranje poljoprivrednog u skupo gradsko građevinsko
zemljište. Primere sličnih "planskih" konverzija - trgovine
teritorijom - imali smo u pretvaranju zemljišta Beogradske luke u stambeno
naselje ili Beogradskog željezničkog čvora u čuveni arapski Beograd na vodi.
Generalnim urbanističkim planovima Beograd je ukidao privredne površine i
pretvarao ih u stambeno-poslovne i trgovačke. Na mestima nekadašnjih fabrika i
oranica danas niču komercijalni sadržaji: stanovi i šoping centri. Zašto bi
bilo drugačije sa teritorijom PKB-a? U eri investitorskog i koruptivnog
urbanizma, postoji opravdani strah da će naredni Generalni urbanistički plan
"dokrajčiti" beogradsko poljoprivredno zemljište i komercijalizovati
ga za strateške potrebe stranaca.
Srbija je zemlja u kojoj decenijama opada broj
stanovnika. Svake godine izgubimo
jedan manji grad. Ali, zajedno sa ljudima, gubimo i teritorije. Procenjuje se
da je više od 300.000 hektara obradivog zemljišta, uglavnom u Vojvodini, danas u
vlasništvu samo nekolicine stranih i domaćih investitora. Oni su u procesu
takozvanog lendgrebinga, odnosno "otimanja zemlje", kupili u bescenje
većinu najkvalitetnijeg zemljišta u Srbiji. Danas srpsko tržište hranom kontrolišu
i eksploatišu hrvatske "Idea" i "Merkator", belgijski
"Delez", a odnedavno i nemački "Lidl". Ne bi me iznenadilo
da na svom privatnom zemljištu u Beogradu kupljenom od PKB-a, za svoje
strateške planove počne gradnju nekakvog "Drugog Beograda" strana
kompanija, pa čak ni neka sa Kosova.
Na slici:
Crveno obojena površina gazdinstava PKB, lična arhiva
No comments:
Post a Comment