Friday 28 October 2016

Slobodan Maldini: Rusi i mi, Večernje novosti, 28. oktobar 2016.



Dnevnik zabluda

Rusi i mi

Piše Slobodan Maldini

Nedavno su u Beogradu održani Dani Moskve, maniifestacija koja ima za cilj približavanje srpskog i ruskog naroda na poljima kulture i privrede. Tim povodom, Beograd je dobio ulicu ruskog arhitekte stila akademskog istorizma Nikolaja Krasnova, koji je nakon Oktobarske revolucije emigrirao iz Rusije i doselio se u Beograd, gde je bio istaknut graditelj. Ovi događaji su dobar povod da se podsetimo istorije rusko-srpskih kulturnih odnosa.

Rusija odavno ima ključnu ulogu na Balkanu. Nakon što su Turci 1688. godine spalili i napustili Sremske Karlovce, potpisan je 1699. godine Karlovački mir. Turska je posebno potpisala mir sa Rusijom u trajanju dve godine. Time je nastupila era ruskog uticaja na prostoru Vojne Krajine. Već 1726. u Sremskim Karlovcima otvorena je škola u kojoj je učitelj Rus Maksim Suvorov. 1733. tu dolaze profesori iz Rusije, sa Emanuelom Kozačinskim na čelu. Prvu slikarsku školu vodio je ruski slikar Jov Vasilijevič, kojeg je Arsenije IV Šakabenta doveo iz Rusije. Tokom 18. i početkom 19. veka u Vojvodini i srpskoj dijaspori Habzburške monarhije u dominantnoj upotrebi kod građanske klase je slavenosrpski jezik, veoma sličan ruskom. Početkom 19. veka pisac i naučnik Atanasije Stojković iz Rume postaje profesor na novootvorenom univerzitetu u Harkovu. Uz Gligorija Trlajića, Savu Petrovića, Đorđa Koritara, pripada grupi učenih Srba koje je carska Rusija pozvala da budu profesori na tom univerzitetu.

Nakon poraza Napoleona, Rusija je stekla izuzetno dobar položaj u Evropi i postala poštovana sila, što joj je omogućilo da uključi Srbiju u sve dogovore koje je sklapala sa Osmanskim carstvom. Podržavan od Rusije, knez Miloš Obrenović se izborio za Hatišerife, temeljne dokumente o autonomiji Srbije pod turskom vlašću koji su garantovali: slobodu veroispovesti, izbor starešina, nezavisnu upravu i dr, što je doprinelo oslobađanju Srba.

Posle Oktobarske revolucije, u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca stiglo je više od 50.000 ruskih izbeglica. Zahvaljujući kralju Aleksandru I Karađorđeviću, zagovorniku ideje panslavizma, zaštitniku i dobročinitelju ruske emigracije, na kulturološkoj mapi Kraljevine SHS zabeležena su imena čak 400 arhitekata, slikara, vajara, umetnika primenjenih umetnosti. Mnogi su u Srbiju stigli kao već afirmisani stvaraoci, projektanti poznatih građevina u Moskvi i drugim ruskim gradovima. Zaposlenje su odmah dobili u Ministarstvu građevine, u privatnim tehničkim biroima, čak u upravi Dvora. Oni su promenili izgled Beograda i načinili od njega prestonicu evropskog stila. Nakon završetka Drugog svetskog rata i nastanka komunizma, mnoge Ruse zadesila je teška sudbina. Brojni ruski umetnici nisu smeli da čekaju dolazak novih vlasti i odlučili su da posle Rusije i Jugoslavije potraže neku treću zemlju za život, uglavnom u Južnoj ili Severnoj Americi. (Na slici: Krasnov: Most kralja Aleksandra I)


No comments:

Post a Comment