Saturday 4 June 2016

Slobodan Maldini: Urbane metastaze, Večernje novosti, 6. jun 2016.




Dnevnik zabluda

Urbane metastaze

Piše Slobodan Maldini

Nedavno je jedan mladi arhitekta, opisujući izgradnju novog tržnog centra na okretnici trolejbusa u Rajićevoj ulici, upotrebio slikoviti izraz "urbane metastaze". Ovim nazivom opisao je novonastalo stanje u urbanizmu istorijskog jezgra grada, neposredno uz Kalemegdansku tvrđavu, gde je infiltriran mega tržni centar. Ovaj projekat, koji je decenijama čekao na realizaciju, privodi se kraju izazivajući sumnje i negodovanje arhitekata. Ali, zašto se neki predstavnici arhitektonske struke svrstavaju u grupu kritičara ovog i sličnih mikrourbanističkih arhitektonskih koncepata?

Izgradnja tržnih centara u našim gradovima trebalo bi da zadovolji narasle potrebe stanovništva za komercijalnim trgovačkim mestima. Odavno kod nas postoji navika da stanovništvo radije obilazi prodavnice, nego da ide u galerije, muzeje i pozorišta. Ako su naši preci odlazili u crkve, gde bi pokušali da zadovolje svoje duhovne potrebe, naša deca rado posećuju tržne centre, provodeći vreme u njihovim komercijalnim sadržajima. Međutim, iako su mnogi novosagrađeni arhitektonski objekti u starom gradskom jezgru već zamenili istorijske kulturne sadržaje, krajnje je neobično da ovaj novokomponovani šoping mol iz korena menja kulturnu sliku grada u bukvalnom smislu, zato što je podignut na lokaciji gradskog kulturnog i istorijskog središta. Umesto čuvanja i negovanja kulturne tradicije dela Beograda koji treba s ponosom da nosi naziv grada-muzeja, beogradski urbanisti su otvorili još jednu u dugom nizu svojevrsnih urbanih metastaza, koje razaraju i uništavaju istorijski i kulturno vredno gradsko tkivo. Ali, šta je istorijski vredno na prostoru bivše Kalemegdanske trolejbuske okretnice?

Na lokaciji novosagrađenog tržnog centra, koja je "pod zaštitom i ima status prostora od posebnog značaja", nalazi se vredan istorijski muzej grada na otvorenom.  Na tom području nalaze se ostaci bedema atičkog kastruma, sa izvanrednom gradskom kapijom. U prostoru tvrđavskog rova počinjala je zona rimskog grada Singidunuma, a na lokalitetu se i danas nalaze brojni artefakti neprocenjive vrednosti. U novijoj istoriji, na ovom mestu je podignut autentičan muzej arhitekture grada. Prošlih vekova tu su sagrađena najznačajnija srpska arhitektonska zdanja. U Knez Mihailovoj: hotel "Srpska kruna", Kuća Stojanovića, Kuća Mihaila Pavlovića, "Grčka kraljica", Kuća Hrisante Kumanudi, Spasićeva zadužbina. U ulici Kralja Petra: trgovačka kuća Arona Levija, "Zgrada sa zelenim pločicama" građena za trgovca Stamenkovića. U Uzun Mirkovoj: hotel  "Srpski kralj" (na slici, srušen), zgrada Beogradske realke - kuća C. Rajovića, kuća Ž. Barlovca. U Pariskoj ulici: kuća Marka Stojanovića... Ne postoji u Srbiji gradsko jezgro sa sličnom koncentracijom istorijskog sadržaja. Odnedavno, ovaj muzej na otvorenom nalazi se u sastavu šoping centra.


No comments:

Post a Comment